System polityczny RP 2103-L-D2SPRP
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2018/19

K1. 18.02. Podstawowe pojęcia. Ewolucja systemów politycznych państw a historia cywilizacji.

Prośba o przypomnienie sobie wiadomości uzyskanych w szkole średniej i na zajęciach z socjologii w semestrze zimowym.

K2. 25.02. Ewolucja polskiego systemu politycznego (cz.1: od pierwszych Piastów do końcówki PRL).

Prośba o przypomnienie sobie wiadomości uzyskanych w szkole średniej na zajęciach z historii i przygotowanie przez wszystkich na zajęcia listy 10 najważniejszych wydarzeń/punktów zwrotnych w dziejach państwa polskiego do roku 1989

oraz

lektura: (red.) Konstanty A. Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski, Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Wyd. ASPRA-JR,

t. 3, Warszawa 2017, ss. 79-156, 183-208 (dział I, rozdz. III oraz dział II, rozdz. I i II a także dział III, rozdz. I)

K3. 4.03. Ewolucja polskiego systemu politycznego (cz. II: od roku 1989 do 2018). Scena polityczna i obozy polityczne III RP.

Prośba o przypomnienie sobie wiadomości uzyskanych w szkole (i w wyniku samodzielnych studiów) oraz o przygotowanie przez wszystkich na zajęcia listy najważniejszych wydarzeń/punktów zwrotnych w dziejach świata oraz państwa polskiego po roku 1989 (minimum po 5, maximum - 10)

oraz

lektura: (red.) Konstanty A. Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski, Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Wyd. ASPRA-JR,

t. 4, Warszawa 2018, ss. 13-62 (rozdziały Ł. Zamęckiego, W. Tomaszewskiego, W. Jakubowskiego i "Periodyzacja dziejów III RP").

K4. 11.03. Zasady ustroju RP. Wybory i referenda.

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).

oraz odpowiednie rozdziały z książek:

Leszek Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa,

Wolters Kluwer, najnowsze wydanie (ewentualnie możliwie najnowsze wydanie Liber)

lub/i

Bogusław Banaszak, Prawo konstytucyjne, Wyd. Beck, Warszawa 2017

K5.18.03. Parlamenty, prezydenci i rządy w ostatnim trzydziestoleciu. Główne obozy polityczne, liczące się partie polityczne oraz relacje pomiędzy nimi.

(red.) Konstanty A. Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski, Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Wyd. ASPRA-JR,

t. 4, Warszawa 2018, ss. 13-62 (rozdziały Ł. Zamęckiego, W. Tomaszewskiego, W. Jakubowskiego i "Periodyzacja dziejów III RP")

dla szczególnie zainteresowanych:

Antoni Dudek, Historia polityczna Polski 1989–2015, Kraków 2016

Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914-2015, Warszawa 2017

K6. 25.03. Parlament. Struktura i funkcje. Praktyka stanowienia prawa.

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).

oraz odpowiednie rozdziały z książek:

Leszek Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa,

Wolters Kluwer, najnowsze wydanie (ewentualnie możliwie najnowsze wydanie Liber)

lub/i

Bogusław Banaszak, Prawo konstytucyjne, Wyd. Beck, Warszawa 2017

a także

raporty "Barometr prawa" Grant Thornton z roku 2018 i 2019.

Po ukończeniu przedmiotu student:

* zna system polityczny współczesnej Polski, zakres przedmiotowy funkcjonowania jego instytucji (w tym działań dotyczących polityki społecznej); zna historyczną ewolucję tego systemu; zna najważniejsze elementy lokalnego systemu politycznego, kluczowe działania jego instytucji dot. polityki społecznej (K_W09),

* zna prawne podstawy działania podmiotów polityki i ich działań w zakresie polityki społecznej we współczesnej Polsce, w tym Konstytucję RP i główne postanowienia innych, wybranych aktów prawnych (K_W10),

* ma podstawową wiedzę o politycznych uwarunkowaniach rozpoznawania, hierarchizowania i rozwiązywania problemów społecznych w skali krajowej i lokalnej [część K_W02],

*potrafi krytycznie analizować programy i działania podmiotów polityki (w tym rządu i partii politycznych) dotyczące wybranej dziedziny polityki społecznej [K_U03],

*potrafi wyjaśnić związek interesów i systemów wartości podmiotów polityki z ich programami i działaniami dotyczącymi wybranej dziedziny polityki społecznej

[K_U05],

*rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie oraz potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności [K_K01],

*potrafi współdziałać w grupie przyjmując w niej różne role [K_K02].

Studenci mogą mieć dwie nieobecności na zajęciach.

Ostateczna ocena składa się:

* w 3/4 ze sprawdzianu oceniającego wiedzę i umiejętności studentów nabyte w trakcie zajęć i dzięki lekturze poznanej literatury; w szczególności oceniane będą wiedza nt. funkcjonowania głównych podmiotów systemu politycznego współczesnej Polski (w tym ich działań dotyczących polityki społecznej) (K_W09) oraz znajomość prawnych podstaw tychże działań (K_W10),

* w 1/4 z oceny referatów poświęconych krytycznej analizie programów i działań podmiotów polityki dotyczących polityki społecznej [K_U03]; autorzy referatów, ucząc się współdziałania w grupie [K_K02] mają wykazać się umiejętnością wyjaśniania związku analizowanych programów i działań z interesami i systemami wartości podmiotów polityki [K_U05], w tym umiejętnością dostrzegania politycznych uwarunkowań rozpoznawania, hierarchizowania i rozwiązywania problemów społecznych [K_W02].

Uwagi:

sprawdzian (13 maja) będzie miał charakter pisemny (test z pytaniami zamkniętymi i otwartymi); lista pytań (łącznie ok. 100) będzie podawana po zajęciach;

tematyka referatów zostanie omówiona wstępnie na zajęciach nr 1 i 2, ustalona - do końca marca 2019; ostateczny termin złożenia pierwszej wersji - 6 maja

K1. 18.02. Podstawowe pojęcia. Ewolucja systemów politycznych państw a historia cywilizacji.

Zagadnienia omówione:

(1) Władza. System polityczny. Teatr polityki. System/reżim polityczny a ustrój polityczny.

(2) Elita. Typy elit: sfragmentaryzowane, zintegrowane normatywnie i ideologicznie. Przykłady ze świata i z Polski.

(3) Obóz polityczny. Jego miejsce w teatrze polityki.

(4) Struktura socjopolityczna. Funkcjonalne osie podziału. Podkreślić znaczenie ustroju/reżimu i uwarunkowań międzynarodowych.

(5) Historia ustrojów. Państwo despotyczne. Monarchia patrymonialna. Monarchia stanowa. Monarchia renesansowa i republiki. Absolutyzm. Państwo liberalne. Postabsolutyzm. Demokracja, autorytaryzm, totalizm.

K2. 25.02. Ewolucja polskiego systemu politycznego (cz.1: od pierwszych Piastów do końcówki PRL).

K3. 4.03. Ewolucja polskiego systemu politycznego (cz. II: od roku 1989 do

2018).

K4. 11.03. Zasady ustroju RP. Wybory i referenda.

Omówione zasady konstytucyjne:

1.Suwerenności narodu (Preambuła, art. 4; także odwołania do dziedzictwa, tożsamości w art. 5 i 6). Sprawowania władzy przez suwerena przede wszystkim za pośrednictwem swoich przedstawicieli, w ograniczonym stopniu bezpośrednio (rozdziały Konstytucji rozwijające art. 4.2).

2.Poszanowania przyrodzonej godności człowieka (art. 30, Preambuła), odwołania się do podstawowych wartości kulturowych wywodzonych z wiary w Boga lub z innych źródeł (funkcjonalnych odpowiedników religii).

3.Niepodległości, suwerenności państwa, nienaruszalności jego terytorium (art. 5; także art. 90 zgodnie z którym „Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach” (ale nie ich całości)).

4.Państwa jednolitego (art. 3) [a więc – nie federalnego, z autonomią regionów], decentralizacji (art. 15) i samorządu terytorialnego (art. 16).

5.Demokratycznego państwa prawnego (art. 2) i legalizmu (art.7).

6.Podziału i równowagi władz (art. 10). Rozdziały IV, V i VI doprecyzowują system rządów, który konstytucjonaliści określają mianem parlamentarnego zracjonalizowanego lub – rzadziej - hybrydalnego, łączącego rozwiązania systemów kanclerskiego, parlamentarno-gabinetowego i w pewnym stopniu prezydenckiego.

7.Zagwarantowanych praw i wolności, równego dostępu do nich (rozdz. II)

8.Społeczeństwa obywatelskiego, pluralizmu (dot. aktywności w partiach politycznych - art. 11 i 13, organizacjach pozarządowych – art. 12 i 59 oraz dostępu do debaty publicznej - art. 14 i 54).

9.Społecznej gospodarki rynkowej (art. 20 i 21).

10.Ochrony rodziny (art. 18 i 48).

11.Sprawiedliwości społecznej (art. 2).

12.Autonomii i współdziałania państwa i związków wyznaniowych. Regulacji stosunków RP z Kościołem katolickim przez konkordat (art. 25).

Omówione kwestie dot. wyborów i aktywności w wyborach:

1.Podstawowe zasady prawa wyborczego (Sejm, Senat, Prezydent)

2.Polityczne konsekwencje proporcjonalności wyborów do Sejmu.

Zagadnienia dot. aktywności Polaków w wyborach i referendach (omówione i do samodzielnego opracowania):

1.W których wyborach (parlamentarnych, prezydenckich, samorządowych, do PE) frekwencja bywała dotąd w III RP najwyższa, a w których – najniższa.

2.W których wyborach odsetki głosów nieważnych są najniższe a w których – najwyższe.

3.Dynamika frekwencji w wyborach parlamentarnych: kiedy rosła?, kiedy spadała?

4.Wymień ogólnopolskie głosowanie z najwyższą i najniższą frekwencją.

5.Bardzo wysoki odsetek głosów nieważnych w wyborach do sejmików w roku 2014 i jego przyczyny.

K5.18.03. Parlamenty, prezydenci i rządy w ostatnim trzydziestoleciu. Główne obozy polityczne, liczące się partie polityczne oraz relacje pomiędzy nimi.

K6. 25.03. Parlament. Struktura i funkcje. Praktyka stanowienia prawa.

K7. 1.04. Prezydent.

K8. 1.04. Rada Ministrów. Administracja. Finanse publiczne. Kontrola państwowa.

K9. 15.04. Samorząd terytorialny.

K10. 29.04. Władza sądownicza. Prokuratura.

K11. 6.05. „Czwarta władza”. Media w systemie politycznym Polski.

K12. 13.05. Sprawdzian.

K13. 20.05. Polityka społeczna Polski a jej system polityczny.

K14. 27.05 Polityka społeczna III RP w latach 1989-2018 w programach (expose) i działaniach rządów, deklaracjach partii politycznych oraz w świetle danych statystycznych i badań opinii publicznej (na podstawie przygotowanych referatów).

K15. 3.06. Cd. tematu 14. Podsumowania i zaliczenia.

Zajęcia konwersatoryjne. Wykład, dyskusja, pisemny sprawdzian wiedzy. Samodzielne opracowanie referatu (w grupie).