Społeczeństwa i kultury Rosji i Europy Wschodniej

ogólnouniwersyteckie

Poznanie czynników wpływających na kształtowanie się i rozwój społeczeństw i kultury Rosji i Europy Wschodniej (Białorusi i Ukrainy)

Celem przedmiotu jest przybliżenie studentom społeczeństw i kultury krajów Europy Wschodniej (Białorusi, Rosji i Ukrainy). W szczególności chodzi o zapoznanie studentów z antynomiami/dualizmem rozwoju społecznego Rosji, bizantyjsko-prawosławnym dziedzictwem kultury rosyjskiej oraz ścieraniem się wpływów cywilizacji zachodniej i bizantyjsko-prawosławnej na obszarze dzisiejszej Białorusi i Ukrainy. Zostanie zwrócona uwaga na tożsamości kulturowe narodów wschodniosłowiańskich, a także historyczną i współczesną rolę prawosławia. Tematem rozważań będzie także polityka językowa oraz los Polaków i znaczenie kultury polskiej.

Celem przedmiotu jest przybliżenie studentom społeczeństw i kultury krajów Europy Wschodniej (Białorusi, Rosji i Ukrainy). W szczególności chodzi o zapoznanie ich z bizantyjsko-prawosławnym dziedzictwem kultury rosyjskiej, w tym dziedzictwem Rusi Kijowskiej i Moskiewskiej, okcydentalizacją kultury rosyjskiej, wpływami słowianofilstwa oraz sowietyzacji oraz ścieraniem się wpływów cywilizacji zachodniej i bizantyjsko-prawosławnej na obszarze dzisiejszej Białorusi i Ukrainy czego rezultatem była unia brzeska. Istotnym elementem zajęć będzie także próba charakterystyki obszaru białorusko-ukraińskiego w XIX wieku jako znajdującego się między polskim wpływem kulturowym a rosyjskim panowaniem politycznym. W pewnym sensie można więc stwierdzić, że kultury białoruska i ukraińska są do pewnego stopnia synkretyczne.

Zostanie zwrócona uwaga na tożsamości kulturowe narodów wschodniosłowiańskich, w tym ich etnogenezę i początki państwowości.

a także historyczną i współczesną rolę prawosławia, w tym jego struktury organizacyjne w postaci Patriarchatu Moskiewskiego i jego egzarchatu na Białorusi oraz autonomii Cerkwi ukraińskiej. Studenci będą mogli poznać czym jest etnofiletyzm i w jaki sposób wpływa na stosunki wyznaniowe na Ukrainie, m.in. istnienie Patriarchatu Kijowskiego. Jednym z tematów będzie także rola cerkwi prawosławnej w rozwiązywaniu najważniejszych problemów politycznych, społecznych i ekonomicznych społeczeństw wschodnioeuropejskich.

Tematem rozważań będzie także kulturotwórcza rola języków rosyjskiego, białoruskiego i ukraińskiego.

L. Suchanek (red.), Rosjoznawstwo. Wprowadzenie do studiów nad Rosją. Podręcznik akademicki, Kraków 2004.

T. Stępniewski (red.), Słowiański trójkąt: Rosja, Ukraina, Białoruś, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, Rok 11 (2013) Zeszyt 2.

T. Kapuśniak, K. Fedorowicz, M. Gołoś (red.), Białoruś, Mołdawia i Ukraina wobec wyzwań współczesnego świata, Lublin 2009.

A. Wilson, Ukraińcy, Warszawa 2002.

O. Hnatiuk, Pożegnanie z imperium. Ukraińskie dyskusje o tożsamości, Lublin 2003.

H. Paszkiewicz, Historia narodu ruskiego, Kraków 1998.

R. Pipes, Rosja carów, Warszawa 2012.

A. Wierzbicki, Rosja: etniczność i polityka, Warszawa 2011.

P. Załęski, Tożsamości narodowe Słowian Wschodnich, „Społeczeństwo i Polityka. Pismo edukacyjne” 2008, nr 3.

R. Wyszyński, Narodziny czy śmierć narodu ? Narodotwórcze działania elit białoruskich i buriackich po upadku ZSRR, Warszawa 2010.

R. Dopierała, K. Kaźmierska (red.), Tożsamość, nowoczesność, stereotypy, Kraków 2012.

M. Ławreszuk, Prawosławie wobec tendencji nacjonalistycznych i etnofiletystycznych. Studium teologiczno-kanoniczne, Warszawa 2009.

P. Załęski, E. Breslavskaia, M. Włodarkiewicz (red.), Tożsamości narodowe na obszarze poradzieckim. Między dziedzictwem a tradycją wynalezioną, Warszawa 2012.

Patriarcha Cyryl, Wolność i odpowiedzialność. W poszukiwaniu harmonii, Białystok 2010.

S. Bułgakow, Prawosławie. Zarys nauki kościoła prawosławnego, Białystok – Warszawa 1992.

A. Wierzbicki, Rosyjska Cerkiew Prawosławna wobec politycznych, społecznych i ekonomicznych wyzwań współczesności, „Polityka Wschodnia” 2001, nr 1.

S. Bieleń (red.), Rosja w procesach globalizacji, Warszawa 2013.

W. Baluk, Koncepcje polityki narodowościowej Ukrainy. Tradycje i współczesność, Wrocław 2002.

P. Timofiejuk, A. Wierzbicki, E. Zieliński (red.), Narody i nacjonalizm w Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2004.

P. Hut, Doświadczenia życiowe przesiedleńców z Białorusi, Ukrainy i Federacji Rosyjskiej w Polsce, „Polityka Wschodnia” 2012, nr 2(2).

M. Karolak, Mniejszość polska na Ukrainie i mniejszość ukraińska w Polsce, „Polityka Wschodnia” 2012, nr 2(2).

Z.J. Winnicki (red.), Polska mniejszość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2005

M. Mieczkowska, D. Scholze (red.), Polityczne wymiary etniczności, Kraków 2009.

K_W02.

Ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowych uwarunkowań życia społecznego w Europie Wschodniej.

K_W10.

Ma specjalistyczną wiedzę na temat uwarunkowań religijnych podstaw życia społecznego w Europie Wschodniej.

K_U01.

Ma umiejętność krytycznej obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i kulturowych i dostrzegania ich wzajemnych relacji i zależności.

K_U01.

Ma umiejętność krytycznej obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i kulturowych i dostrzegania ich wzajemnych relacji i zależności.

K_U02.

Potrafi samodzielnie wyjaśnić rolę dziedzictwa kulturowego w życiu społeczeństw Europy Wschodniej.

K_K01.

Rozumie życie społeczne w Europie Wschodniej i jest przygotowany do pracy w zespołach realizujących na tym obszarze bądź wobec tego obszaru cele społeczne i obywatelskie.

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 40%

sprawdzian pisemny – 60%

Nie wymagane