Europejska polityka spójności i rozwoju

Konwersatorium ma na celu zapoznanie studentów z problematyką polityki rozwoju (regionalnej, strukturalnej, spójności) Unii Europejskiej, z jej zasadami, podmiotami i narzędziami. W trakcie zajęć zostaną przedstawione także praktyczne aspekty działań Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonego rozwoju, w sferze gospodarczej, społecznej oraz terytorialnej.

Uczestnik konwersatorium zostanie zapoznany z mechanizmem strategicznego programowania działań na rzecz rozwoju oraz z ich wdrażaniem na poziomie krajowym, poprzez realizację programów operacyjnych. Szczegółowej analizie poddane zostaną podstawowe polskie programy operacyjne współfinansowane ze środków unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem kluczowych projektów realizowanych przez polskie organy publiczne w oparciu o zagraniczne (w tym wspólnotowe) i krajowe środki publiczne w okresie programowania 2014-2020.

Szczególny nacisk zostanie położony na budowanie umiejętności i kompetencji związanych

z przygotowaniem projektów i wniosków w programach o charakterze B+R+I.

Patrz niżej (w skróconym opisie cyklu dydaktycznego) - szczegółowe daty!

1. Zajęcia organizacyjne, wprowadzenie w temat europejskiej polityki spójności i rozwoju.

2. Polityka spójności i polityka regionalna

a) Zagadnienia wstępne, kwestie terminologiczne

- przegląd pojęć: polityka regionalna (pojęcie regionu, regionalizacji) – polityka strukturalna – polityka spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej – polityka rozwoju – polityki publiczne (polityki wspólnotowe jako „europolityki publiczne” sui generis),

- cele, geneza, ewolucja i zasady polityki rozwoju UE

b) Uwarunkowania i czynniki rozwoju

- geograficzne: klimat, położenie, ukształtowanie terenu, dostęp do morza, surowce itp.

- endogeniczne: podłoże historyczno-kulturowe, polityka państwa – oddziaływanie na czynniki „twarde” (technologia, gospodarka) i „miękkie” (kapitał ludzki i społeczny, system rządzenia/ governance)

- egzogeniczne: wpływ procesów dyfuzyjnych, interwencji, presji i oddziaływań międzynarodowych (rola organizacji międzynarodowych, MNCs, innych państw)

c) Współczesne wyzwania rozwojowe

- postindustrializm, postfordyzm, społeczeństwo informacyjne, gospodarka oparta na wiedzy (Bell, Toffler – „trzecia fala”), społeczeństwo sieciowe (Castells – „informacjonalizm”),

- kwestie demograficzne: przeludnienie (pułapka maltuzjańska), starzenie się społeczeństw, przemiany rodziny, migracje i integracja imigrantów,

- ekologia-klimat-energia (green growth - „zielony rozwój”),

- globalizacja, erozja państwa narodowego, struktura i specyfika „megamarketu”,

- kryzys finansowo-gospodarczy po 2008 r. – globalny, europejski i w strefie euro,

- analiza dysproporcji rozwojowych, spójności terytorialnej oraz pozycji konkurencyjnej polskich regionów

3. Polityka rozwoju Unii Europejskiej

- W jaki sposób zorganizowany jest system wdrażania Funduszy Europejskich w Polsce?

a) Dokumenty strategiczne Unii Europejskiej

- Zasadnicze kierunki programowania na poziomie wspólnotowym

- Strategia Europa 2020

b) Nierówny rozwój społeczno-gospodarczy w Europie

- rodzaje regionów, unijna klasyfikacja NUTS

- teorie rozwoju regionalnego

- zróżnicowanie poziomów rozwoju społecznego i gospodarczego w Europie ze względu na różne kryteria (w układzie międzyregionalnym i międzynarodowym)

c) Szczegółowe akty prawne UE

d) Narzędzia i instrumenty finansowe polityki rozwoju UE

- środki z budżetu Unii Europejskiej – skąd i na co?

- dotacje – element polityki spójności (+ obowiązek wkładu krajowego)

- które kraje otrzymują wsparcie i dlaczego?

- zasady pomocy (zasada komplementarności, zasada spójności, zasada koordynacji, zasada programowania, partnerstwa)

- FUNDUSZE: Europejski Fundusz Społeczny (ESF), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF), Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EAFRD), Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EMFF), Inicjatywy Wspólnotowe, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Dostosowań do Globalizacji, pomocowe mechanizmy finansowe - EOG, Norweski, Szwajcarski; Europejska Polityka Sąsiedztwa, Fundusz Solidarności (pomoc rozwojowa dla krajów trzecich)

4. Polityka rozwoju w Polsce

a) Dokumenty strategiczne RP

- Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

- Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju

- Krajowe Inteligentne Specjalizacje

- Program Dostępność Plus

- GOSPOSTRATEG (społeczno-ekonomiczne agendy badawcze)

b) Wyzwania rozwojowe przed Polską

- główne problemy społeczno-gospodarcze i ewolucja priorytetów rozwojowych,

- dynamika zróżnicowań regionalnych w trzech płaszczyznach: Wschód-Zachód, miasto-wieś, metropolie-prowincja

5. Udział Polski w europejskiej polityce rozwoju

a) Szczegółowe uwarunkowania polityki regionalnej w Polsce

- europejskie i regionalne programy operacyjne

- instytucje zarządzające, pośredniczące i wdrażające programy, beneficjenci pomocy

b) Mechanizmy i instrumenty wdrażania programów operacyjnych

- struktura wydatków

6. Wspólnotowa polityka innowacyjności

a) Innowacja – pojęcie, czynnik rozwoju regionalnego

b) Instrumenty i podmioty realizacji polityki innowacyjnej

c) Realizacja wspólnotowej polityki innowacyjnej w Polsce

7. POWER (POIR)

- opis osi

- specyfika projektów o charakterze społecznym

- Fundusze Europejskie dla Młodych

- Fundusze Europejskie dla Przedsiębiorców

8. Instytucje zarządzające i wdrażające programy oraz beneficjenci pomocy finansowej, generatory wniosków

a) przykłady instytucji (NCBR, PARP, BGK)

b) project B+R

c) wnioski

- kwalifikowalność zadań w projektach

- system oceny wniosków

- generator wniosków

9. Szybka ścieżka

a) dokumentacja konkursowa

- regulamin konkursu

- instrukcja wypełnienia wniosku

- przewodnik kwalifikowalności kosztów

- kryteria wyboru projektów

b) wniosek o dofinansowanie projektu

10-12. Działania projektowe

a) generator idei i zarys projektu – wstępna weryfikacja

b) dopracowywanie projektu

c) składanie wniosku

13-15. Ocena wniosków

Opracowania naukowe:

• Barcz J., Górka M., Wyrozumska A., Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji, Warszawa 2017.

• Czyż T. (red.), Podstawy regionalizacji geograficznej, Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1996.

• Grosse T., Polityki europejskie w dobie kryzysu, Warszawa 2016.

• Lin J. Y., Nowak A. Z., Nowa ekonomia strukturalna wobec krajów mniej zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017. http://www.wz.uw.edu.pl/portaleFiles/6133-wydawnictwo-/Nowa_ekonomia_strukturalna_DRUK.pdf

• Mering T., Wspólnotowa polityka spójności społecznej i gospodarczej – ewolucja i perspektywy, [w:] Anioł W., Duszczyk M., Zawadzki P. W. (red.), Europa Socjalna. Iluzja czy rzeczywistość?, Aspra-Jr, Warszawa 2011. [książka dostępna również w formie e-booka http://www.e-bookowo.pl/nauka/europa-socjalna.html]

• Murzyn D., Polityka spójności UE a proces zmniejszenia dysproporcji w rozwoju gospodarczym Polski, C.H. Beck, Warszawa 2010.

• Nitszke A., Polityki europejskie: perspektywa finansowa UE 2014-2020, Kraków 2015.

• Supera-Markowska M., Prawno-finansowe aspekty polityki spójności i rozwoju regionalnego przewodnik po funduszach unijnych (uzyskiwanie i wykorzystanie), WiP, Warszawa 2010.

• Świstak M., Tkaczyński J. (red.), Wybrane polityki publiczne Unii Europejskiej. Stan i perspektywy, Warszawa 2015.

• Świstak M., Polityka regionalna Unii Europejskiej jako polityka publiczna, Warszawa 2018.

Materiały urzędowe:

• Opracowania i raporty nt. wdrażania europejskich funduszy pomocowych, dostępne na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (www.mrr.gov.pl)

• Inwestowanie w przyszłość Europy. Piąty raport na temat spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, Komisja Europejska, Bruksela 2010.

• Polska 2030. Wyzwania rozwojowe (pod red. M. Boniego), Warszawa 2009 (wyzwanie 7. Solidarność i spójność regionalna, s. 238-267).

• Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.

Źródła internetowe:

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl

http://www.fundusze-europejskie.pl

http://www.mapadotacji.gov.pl

http://www.miir.gov.pl

http://europa.eu

http://ncbr.gov.pl

http://parp.gov.pl

http://www.efs.gov.pl/

- K_W11: rozumie rolę Unii Europejskiej we wspieraniu procesów rozwojowych i modernizacji w państwach członkowskich przy pomocy funduszy strukturalnych i inwestycyjnych

- K_U02: potrafi trafnie wskazać różnice między wewnętrznymi (krajowymi) i zewnętrznymi (międzynarodowymi, w tym zwłaszcza unijnymi) uwarunkowaniami rozwoju społeczno-gospodarczego

- K_U09: potrafi przyporządkować wyzwania rozwojowe i problemy społeczne do kompetencji instytucji ze szczebla regionalnego, krajowego i unijnego oraz pokazać zalety ich synergicznego współdziałania na rzecz rozwoju w ramach polityki spójności UE

WIEDZA: Student zna pojęcia z zakresu unijnej polityki spójności oraz dotyczące jej wdrażania na poziomie krajowym. Charakteryzuje cele polityki regionalnej, wspólnej polityki rolnej i polityki spójności; rozróżnia poszczególne instrumenty polityki strukturalnej i polityki spójności UE; wymienia programy i inicjatywy wspólnoty stworzone w celu wdrażania polityki strukturalnej i polityki spójności. Potrafi prawidłowo posługiwać się terminologią z zakresu prawa dotyczącego unijnej polityki spójności oraz administracji zajmującej się jej realizacją

UMIEJĘTNOŚCI: Student opracowuje strategię aplikowania o środki unijne w zależności od rodzaju beneficjenta; korzysta z dokumentacji w celu dobrania argumentów potwierdzających właściwy wybór możliwości finansowania, opracowuje projekt wniosku o dotacje zgodnie z zasadami wybranego programu lub inicjatywy

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: Student dostrzega relacje między możliwościami inwestycyjnymi beneficjenta a rodzajami wsparcia finansowania w ramach instrumentów polityki strukturalnej i polityki spójności UE, wykazuje zdolność do selekcji informacji o funduszach strukturalnych w celu doradzenia potencjalnemu beneficjentowi, organizuje pracę w grupie, żeby opracować projekt wniosku o dotacje.

Warunki zaliczenia zajęć:

• obecność na zajęciach (dopuszczalne są 2 nieobecności w semestrze bez konieczności ich odrobienia, w przypadku więcej niż 2 nieobecności ale nie więcej niż 4 – każdą nieobecność należy odrobić na dyżurze w ciągu dwóch tygodni; w przypadku więcej niż 4 nieobecności – brak możliwości zaliczenia przedmiotu);

• aktywność podczas zajęć: znajomość literatury, aktywne uczestniczenie w zajęciach (zadawanie pytań, odpowiadanie na pytania, uczestniczenie w dyskusji etc.);

• przygotowanie do zajęć (znajomość zadanej lektury w przypadku zajęć opartych na literaturze przedmiotu): indywidualne przygotowanie prac zadanych z zajęć na zajęcia; zespołowe przygotowanie prac zadanych z zajęć na zajęcia;

• złożenie w wyznaczonym terminie projektu o charakterze B+R (praca grupowa, rozliczana w podgrupach warsztatowych);  zasadnicza część zaliczenia, wpływającą na końcową ocenę;

• sankcje: w razie braku przygotowania do zajęć lub aktywności możliwe są pisemne sprawdziany śródsemestralne lub końcowy sprawdzian pisemny (w uzasadnionych przypadkach i po konsultacji z prowadzącym zajęcia możliwy sprawdzian ustny).

Nie dotyczy