Polish-Ukrainian relations

ogólnouniwersyteckie

Polska i Ukraina to dwa państwa Europy Środkowej i Wschodniej – rozległego obszaru leżącego pomiędzy Morzami Bałtyckim, Czarnym i Adriatyckim, który był historycznie przedmiotem rywalizacji dwu sąsiadujących z tym regionem mocarstw: z jednej strony Niemiec, z drugiej zaś Rosji i Związku Radzieckiego (Kłoczowski, Łaszkiewicz, 2009). Oba kraje to dwa największe i najludniejsze państwa w regionie. Powierzchnia Polski wynosi 312 tys. km2, a Ukrainy – 603 tys. km2. W 2016 ich ludność liczyła odpowiednio 37,9 mln i 45 mln mieszkańców. Oba państwa zbliżają uwarunkowania geograficzne (ponad 500 km wspólnej granicy), a także mimo różnic religijnych – Polska to w większości kraj katolicki, Ukraina zaś prawosławny – bliskie więzy kulturowe i językowe (Tyshchenko, 2012).

Relacje polsko-ukraińskie budzą zainteresowanie co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze, za sprawą ich trudnej historii, która do dziś, mimo wysiłków podejmowanych od trzech dekad w obu państwach, negatywnie wpływa na ich dwustronne stosunki. Relacje pomiędzy Polską a Ukrainą to ciekawe studium przypadku z zakresu pojednania, pamięci zbiorowej i polityki historycznej. Po drugie, z powodu odmiennych modeli transformacji, jakie realizowano w obu krajach po upadku systemu komunistycznego. Po 1989 r. Polska skutecznie wprowadziła reformy demokratyczne i wolnorynkowe, co zaowocowało jej akcesją do NATO i UE. Ukraina natomiast pozostała państwem peryferyjnym i słabym wewnętrznie o niejednoznacznie zdefiniowanych priorytetach w sferze polityki zagranicznej. Te różnice pomiędzy oboma państwami sprawiają, że mimo ich podobnego potencjału dwustronne relacje mają w istotnym stopniu asymetryczny charakter; przejawem tej asymetrii jest w szczególności obecność w Polsce ponad milionowej grupy pracowników z Ukrainy. Po trzecie, Ukraina od 2014 r. prowadzi niewypowiedzianą wojnę przeciwko rosyjskiemu agresorowi; Polska również obawia się zagrożenia ze strony Rosji. Mimo zbieżności interesów, oba państwa współdziałają w tym obszarze jedynie w ograniczonym zakresie. Sytuacja taka taka jest po części efektem działań Federacji Rosyjskiej, która dąży do poróżnienia Polski i Ukrainy.

w sali

Ramy czasowe wykładu obejmują lata 1989 – 2018, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po 2013 r., gdy w następstwie „rewolucji godności” na Ukrainie rozpoczął się konflikt rosyjsko-ukraiński. Wykład będzie podzielony na trzy zasadnicze części. W pierwszej przedstawiony zostanie rys historyczny dwustronnych stosunków i ich współczesne uwarunkowania, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji Polski i Ukrainy po rozpadzie bloku komunistycznego i miejsca, jakie dwustronne relacje zajmują w polityce zagranicznej każdego z państw. W drugiej omówione zostaną relacje dwustronne w sferze politycznej, gospodarczej, społecznej oraz bezpieczeństwa i obrony. Trzecia część poświęcona będzie bardziej specyficznym zagadnieniom ważnym z perspektywy relacji Polski i Ukrainy, takim jak pamięć historyczna, granice i pogranicze polsko-ukraińskie oraz relacje z UE.

I. Rys historyczny

II. Uwarunkowania

III. Stosunki polityczne

IV. Stosunki gospodarcze

V. Stosunki społeczne

VI. Stosunki w sferze bezpieczeństwa i obrony

VII. Pamięć historyczna

VIII. Granica polsko-ukraińska

IX. Polska, Ukraina i Unia Europejska

1. Adamczyk N., 2015. Rola Polski w próbach rozwiązania kryzysu ukraińskiego – od formatu weimarskiego do formatu normandzkiego. Krakowskie Studia Międzynarodowe 2, pp. 157 – 171.

2. Adamski Ł., 2010. Poland’s Policy towards Ukraine. Yearbook of Polish Foreign Policy, pp. 147 – 161.

3. Agreement between the Government of the Republic of Lithuania, the Government of the Republic of Poland and the Cabinet of Ministers of Ukraine concerning the establishment of a common military unit, 2014. 19 September. Dziennik Ustaw. 2015, 1279.

4. Agreement between the Republic of Poland and Ukraine in the matter of creating a joint military unit to participate in international peace and humanitarian operations under the auspices of international organizations, 1997. 26 November. Dziennik Ustaw 78 (692), pp. 4923 – 4933.

5. Åslund A., 2006. The Ancien Régime: Kuchma and the Oligarchs. In: A. Åslund and M. McFaul. ed., 2006. Revolution in Orange. The Origins of Ukraine’s Democratic Breakthrough. Washington: Carnegie Endowment for International Peace. pp. 9 – 28.

6. Åslund A., 2009. How Ukraine Became a Market Economy and Democracy. Washington: Peterson Institute for International Economics.

7. Association Agreement between the European Union and its Member States of the one part and Ukraine of the other part. 2014. Official Journal of the European Union L 161. 29 May. pp. 3 – 2137.

8. Babiński G., 1997. Pogranicze polsko-ukraińskie: etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość. Kraków: Nomos

9. Balcer A. et al., 2017. Priorytetowe Partnerstwo. Wspólna wizja stosunków polsko-ukraińskich. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego; Kijów: International Renaissance Foundation [online]. Available at: <http://www.batory.org.pl/upload/files/pdf/Priorytetowe_Partnerstwo.pdf> [Accessed 12 February 2018].

10. Beauvois D., 2005. Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793 – 1914. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

11. Berdychowska B. ed., 2016. Zamiłowanie do spraw beznadziejnych. Ukraina w „Kulturze” 1947 – 2000. Paryż: Instytut Literacki Kultura; Kraków Instytut Książki.

Po tych zajęciach student:

- ma wiedzę na temat przeszłości i teraźniejszego stanu stosunków polsko-ukraińskich

- ma wiedzę na temat polityki Polski wobec Ukrainy i polityki Ukrainy wobec Polski

- ma wiedzę na temat głównych wyzwań we wzajemnych stosunkach (pamięć historyczna) i głównych obszarów współpracy (przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony Rosji)

- potrafi analizować bieżące stosunki polsko-ukraińskie

- potrafi interpretować bieżące wydarzenia z zakresu stosunków polsko-ukraińskich

- rozumie znaczenie stosunków polsko-ukraińskich zarówno dla obu państw, jak i UE i Rosji

- potrafi uczestniczyć w pracach zespołów zajmujących się relacjach polsko-ukraińskimi

- w oparciu o uzyskaną wiedzę i umiejętności , potrafi doskonalić i uzupełniać

swoje dotychczasowe kompetencje

Obecność na zajęciach - 50%, test zaliczeniowy - 50%.