Doktryna, judykatura, kodeks: źródła prawa prywatnego

ogólnouniwersyteckie

Do dzisiaj w nauczaniu, a w konsekwencji także w powierzchownej recepcji prawa prywatnego przez samych prawników dominuje narracja oparta na dogmatach stworzonych przez XIX wieczny pozytywizm. W centrum tejże narracji stoi cały czas idea kodeksu jako ustawy zupełnej i niesprzecznej, stanowiącej szkielet systemu prawa prywatnego. Głównym celem wykładu jest zakwestionowanie tej właśnie narracji. Przedstawione i przeanalizowane zostaną przykłady obrazujące realne funkcjonowanie porządków prawa prywatnego. W toku zajęć pojawią się wątki dotyczące kształtowania źródeł prawa prywatnego zarówno w tradycji kontynentalnej, jak i common law; omówione zostaną przykład konwergencji tych tradycji. Szczególna uwaga poświęcona zostanie fenomenowi kodeksu cywilnego oraz oczywiście zjawisku dekodyfikacji, która neguje pozytywistyczne założenie o jego podstawowej roli jako źródła prawa i zwornika porządku prawnego. Postawione zostanie pytanie, czy kodeks cywilny kiedykolwiek realnie pełnił taką rolę.

Podczas wykładu poruszone zostaną m.in. następujące wątki:

- „pierwotne” a „wtórne” kształtowanie się prawa prywatnego i jego źródeł;

- indukcyjna a dedukcyjna metoda prawnicza;

- prawo prywatne: żywa tradycja czy Corpus Iuris?

- założenia idei kodyfikacji i przykłady jej realizacji;

- funkcjonowanie kodyfikacji cywilnych w różnych krajach;

- dekodyfikacja prawa cywilnego;

- judykatura i doktryna jako źródła prawa prywatnego;

- transplanty prawne;

- oddziaływanie common law na prawo cywilne i vice versa;

- źródła prawa prywatnego w mieszanych porządkach prawnych;

- „nowe” źródła prawa prywatnego w świecie cyfrowym.

Wykaz zawiera literaturę podstawową. Dodatkowe pozycje będą wskazywane w trakcie zajęć.

K. Sójka-Zielińska, Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009;

C. Varga, Codification as a socio-historical phenomenon, Budapest 2011;

Dekodyfikacja prawa prywatnego. Szkice do portretu, red. F. Longchamps de Bérier, Warszawa 2017 ;

Dekodyfikacja prawa prywatnego w europejskiej tradycji prawnej, red. F. Longchamps de Bérier, Kraków 2019 ;

J. Rudnicki, Dekodyfikacja prawa cywilnego w Polsce, Od.Nowa 2019;

Źródła prawa. Teoria i praktyka, red. T. Giaro, Warszawa 2016;

Prawo w dobie globalizacji, red. T. Giaro, Warszawa 2011;

V.V. Palmer, Mixed jurisdictions worldwide. The Third Legal Family, Cambridge UP 2012;

Uczestnicy wykładu:

- zdobędą wiedzę z zakresu prawa prywatnego porównawczego;

- rozbudują aparat krytycznego myślenia o prawie i analizowania go;

- nabędą umiejętności z zakresu prawniczego warsztatu praktycznego, zwłaszcza wyszukiwania literatury fachowej.