Historia literatury polskiej po 1864 roku
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3001-11A3LP |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0232) Literatura i językoznawstwo
|
Nazwa przedmiotu: | Historia literatury polskiej po 1864 roku |
Jednostka: | Instytut Literatury Polskiej |
Grupy: |
Polonistyczne minimum programowe Przedmioty obowiązkowe dla III roku filologii polskiej - stacjonarne 1-go stopnia Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...) |
Punkty ECTS i inne: |
10.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Ukończony II rok filologii polskiej. Student powinien orientować się w zakresie historii literatury polskiej do roku 1864 oraz posiadać wiedzę z zakresu poetyki. Osiągnięcie efektów uczenia wspomoże uczestnictwo w odpowiednich zajęciach oferowanych przez Instytut Literatury Polskiej UW. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Zajęcia poświęcone są literaturze polskiej lat 1864-1918. Wykład ma za zadanie wprowadzić słuchaczy w najważniejsze zagadnienia historii literatury polskiej drugiej połowy XIX wieku (1864-1918). Okres ten traktowany jest jako pewna całość o zmiennej dynamice. Zachowując strukturalny zwyczajowy podział na epokę pozytywizmu i Młodej Polski, wykład wykorzystuje kategorie formacji kulturowych (formacja dziewiętnastowieczna - formacja modernistyczna), które pozwalają zobaczyć najważniejsze zjawiska artystyczne i przemiany świadomości literackiej w dłuższym przebiegu. Taki sposób myślenia o literaturze XIX wieku pozwala łatwiej wprowadzić perspektywę porównawczą - ukazać zjawiska polskie na tle literatury Europy Zachodniej, Wielkiej Brytanii, Rosji i Skandynawii (żeby wskazać najważniejsze dla tego czasu kierunki inspiracji). Ćwiczenia pokazują możliwości interpretacji pozytywistycznych i modernistycznych tekstów literackich. Szczegółowy program zależy od prowadzącego ćwiczenia. |
Pełny opis: |
Ćwiczenia poświęcone są najważniejszym zagadnieniom historii literatury i kultury polskiej okresu pozytywizmu i Młodej Polski. Ich zadaniem jest przygotowanie studentów do samodzielnego zgłębiania problematyki literatury drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Dobór lektur oraz szczegółowy program zajęć są proponowane przez każdego z prowadzących. Materiał wykładowy uporządkowany został wedle kryteriów genologicznych i chronologicznych, ale także - biograficznych. Ambicją prowadzących jest bowiem zachowanie perspektywy "personalnej", czyli przedstawienie indywidualnych artystycznych, filozoficznych i egzystencjalnych wyborów pisarzy tego okresu, tak dramatycznych zarówno po stronie pozytywistycznego modelu "samoograniczenia", jak i po stronie modernistycznych "ekspresji". Te indywidualne wybory nie tylko składają się na biografię zbiorową czynnych wówczas artystycznie pokoleń (tzw. pozytywiści warszawscy, drugie pokolenie pozytywistów, pisarze Młodej Polski pierwszej i drugiej generacji), ale pozwalają też uchwycić dynamikę kultury, związaną z przeżywaniem historii i nowoczesności, z przemianami formuły polskości i zmianami na rynku literackim, np. takimi jak profesjonalizacja zawodu pisarza i dziennikarza czy procesy komunikacyjne związane z narodzinami "społeczeństwa spektaklu" i rozwojem kultury popularnej. Wykład konsekwentnie stara się więc wprowadzać perspektywę kulturologiczną - traktowaną jako niezbędne osocze dzieł literackich. Sporą część zajmuje tu więc rozpoznanie instytucji rynku literackiego (takich jak cenzura, rynek wydawniczy, czasopisma), a także - określenie strategii pisarzy tamtego czasu wobec przemian kultury, z którymi oczywiście łączyły się określone wybory artystyczne. Kontekst historii kultury pozwala lepiej pokazać różnorodne języki, którymi mówi literatura polska drugiej połowy XIX w., takie jak: tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm, groteska. Współbrzmią one z innymi, wpisanymi w wybory światopoglądowe, takimi jak: pozytywistyczny optymizm i "negatywizm", dekadentyzm, melancholia, utopia, rewolucja, nihilizm, feminizm, immoralizm spod znaku "satanistycznych" eksperymentów Przybyszewskiego, franciszkanizm, modernizm katolicki. Przedmiotem wykładu jest także kształtowanie się w tym czasie odpowiedzi na pytanie, czym jest literatura? - a nie tylko jakie są jej obowiązki czy przywileje. Jest to bowiem okres narodzin fachowej krytyki literackiej i profesjonalnej nauki o literaturze. Wykład stara się pokazać również "dalsze ciągi", które wynikają z poszukiwań pisarzy lat 1864-1918, ale realizują się już w okresie międzywojennym. |
Literatura: |
Oprócz poniższej listy obowiązuje również znajomość tematyki wykładu oraz ćwiczeń. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985 (BN I 249); Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3 przejrz. i uzup., Wrocław 2000 (BN I 212); Adam Asnyk, Poezje zebrane, Toruń 2000 (Sen grobów, Nad głębiami); Michał Bałucki, Dom otwarty, oprac. T. Weiss, Wrocław 1981 (BN I 236); Wacław Berent, Próchno, oprac. J. Paszek, wyd. 2 zmien., Wrocław 1998 (BN I 234); Wacław Berent, Ozimina, oprac. M. Głowiński, Wrocław 1974 (BN I 213); Stanisław Brzozowski, Legenda Młodej Polski [w tegoż:] Eseje i studia o literaturze, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1990 (BN I 258); Stanisław Brzozowski, Płomienie, wydanie dowolne; Ignacy Dąbrowski, Śmierć, oprac. T. Lewandowski, Kraków 2001; Adolf Dygasiński, Pisma wybrane, pod red. B. Horodyskiego, Warszawa 1949-1954 – t. 3: Zając; t. 4: Gody życia Karol Irzykowski, Pałuba. Sny Marii Dunin, oprac. A. Budrecka, Wrocław 1981 (BN I 240); Karol Irzykowski, Czyn i słowo [w tegoż:] Wybór pism krytycznoliterackich, oprac. M. Głowala, Wrocław 1975 (BN I 222); Roman Jaworski, Historie maniaków, Kraków 1978. Jan Kasprowicz, Wybór poezji, oprac. J. J. Lipski, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1990 (BN I 120); Jan August Kisielewski, W sieci [w tegoż:] Dramaty, oprac. R. Taborski, Wrocław 1969 (BN I 196); Maria Komornicka, Utwory poetyckie, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1996; Maria Konopnicka, Poezje, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1967 (Obrazki, Italia); Maria Konopnicka, Nowele, oprac. A. Brodzka, Warszawa 1962 (Na normandzkim brzegu, Obrazki więzienne, Józefowa, Krysta, Panna Florentyna, Żydóweczka) oraz Szpital żydowski w Warszawie, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2015, R. VIII (L); Józef Ignacy Kraszewski, Hrabina Cosel, Warszawa 1988 lub Stara baśń. Powieść z IX wieku, oprac. W. Danek, przejrz. i uzup. S. Burkot, wyd. 6, Wrocław 1988 (BN I 53); Józef Ignacy Kraszewski, Dziecię Starego Miasta, wstęp W. Danek, przejrz. i uzup. S. Burkot, wyd. 5, Wrocław 1988 (BN I 71); Jan Lam, Dzieła literackie, t. 1: Wielki świat Capowic, oprac. M. Gantzowa, komen. S. Frybes, Warszawa 1956; Bolesław Leśmian, Poezje wybrane (Sad rozstajny), oprac. J. Trznadel, wyd. 3 rozszerz., Wrocław 1991 (BN I 217); Bolesław Leśmian, Przygody Sindbada Żeglarza, Warszawa 1965; Tadeusz Miciński, Poezje, Kraków 1980; Tadeusz Miciński, Kniaź Patiomkin [w tegoż:] Utwory dramatyczne, t. 1, wybór i oprac. T. Wróblewska, Kraków 1996; Tadeusz Miciński, Nietota, Kraków 2002; Eliza Orzeszkowa, Pisma zebrane, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1947-1953 – t. 5-6: Pan Graba lub t. 8: Marta; t. 9-10: Meir Ezofowicz; t. 14: Dziurdziowie lub t. 15: Cham; t. 26: Dwa bieguny; t. 36: Gloria victis; Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1996 (BN I 292); Poetki Młodej Polski, zebr. i oprac. J. Z. Jakubowski, Warszawa 1963 lub Poetki przełomu XIX i XX wieku. Antologia, oprac. zespół pod red. J. Zacharskiej, Białystok 2000 (zwłaszcza: Bronisława Ostrowska, Maryla Wolska, Kazimiera Zawistowska); Bolesław Prus, Pisma, pod red. Z. Szweykowskiego, Warszawa 1948-1952 – t. 7: Anielka; t. 14-17: Emancypantki; t. 18-20: Faraon; Bolesław Prus, Kroniki, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1994 (BN I 285) lub „Obrazy wszystkiego”. O literaturze i sztuce – wybór z „Kronik”, wybór i wprowadzenie S. Sandler, przypisami opatrzył B. Szleszyński, Warszawa 2006; Bolesław Prus, Lalka, oprac. J. Bachórz, wyd. 2 przejrz., Wrocław 1998 (BN I 262); Bolesław Prus, Nowele i opowiadania, wydanie dowolne - Katarynka, Kamizelka, Omyłka, Pleśń świata, Pod szychtami, Przygoda Stasia, Sen, Widziadła, Z legend dawnego Egiptu; Bolesław Prus, Placówka, oprac. T. Żabski, Wrocław 1987 (BN I 251); [Utwory Prusa można też przeczytać w opracowaniach z serii Edycja krytyczna „Pism wszystkich” Bolesława Prusa] Stanisław Przybyszewski, Wybór pism, oprac. R. Taborski, Wrocław 1966 (BN I 190); Władysław St. Reymont, Chłopi, oprac. F. Ziejka, Wrocław 1991 (BN I 279); Władysław St. Reymont, Ziemia obiecana, oprac. M. Popiel, Wrocław 1996 (BN I 286); Henryk Sienkiewicz, Dzieła. Wydanie zbiorowe, pod red. J. Krzyżanowskiego, Warszawa 1948-1955 – t. 7-19: Trylogia; t. 20-22: Quo vadis; t. 29-31: Bez dogmatu; t. 32-34: Rodzina Połanieckich; Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki, (wybór), przedm. i oprac. Z. Najder, Warszawa 1956; Leopold Staff, Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, wyd. 3, Wrocław 1985 (BN I 181) – teksty z tomów do roku 1918; Andrzej Strug, Dzieje jednego pocisku, Kraków 1957; Antoni Sygietyński, Wysadzony z siodła, Kraków 1955 lub Na skałach Calvados, Warszawa 1991; Aleksander Świętochowski, Nowele i opowiadania, oprac. S. Sandler, Wrocław 1965 (BN I 185); Aleksander Świętochowski, Dumania pesymisty, wstęp i oprac. E. Paczoska, Warszawa 2002; Aleksander Świętochowski, Liberum veto, t. 1, wybór S. Sandler, Warszawa 1976 (fragmenty z lat 80. XIX wieku); Teka Stańczyka, oprac. A. Dziadzio, Kraków 2007 (wybrane fragmenty); Kazimierz Tetmajer, Poezje wybrane, oprac. J. Krzyżanowski, wyd. 2 zmien., Wrocław 1968 (BN I 123); Kazimierz Tetmajer, Na skalnym Podhalu, oprac. J. Kolbuszewski, Wrocław 1998 (BN I 290); Stanisław Witkiewicz, Na przełęczy, t. 1-2, oprac. R. Hennel, Kraków 1978; Stanisław Witkiewicz, Sztuka i krytyka u nas [w tegoż:] Pisma zebrane, pod red. J. Z. Jakubowskiego i M. Olszanieckiej, t. 1, Kraków 1971 (Malarstwo i krytyka u nas, Mickiewicz jako kolorysta, Największy obraz Matejki); Stanisław Wyspiański, Warszawianka. Noc listopadowa, oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1967 (BN I 193); Stanisław Wyspiański, Wesele, oprac. J. Nowakowski, wyd. 2, Wrocław 1977 (BN I 218); Stanisław Wyspiański, Wyzwolenie, oprac. A. Łempicka, Wrocław 1970 (BN I 200); Gabriela Zapolska, Dramaty, oprac. A. Raszewska, t. 2: Sybir, Wrocław 1961; Gabriela Zapolska, Kaśka Kariatyda, Kraków 1965; Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej, oprac. T. Weiss, wyd. 3, Wrocław 1978 (BN I 187); Gabriela Zapolska, Ich czworo [w tejże:] Żabusia. Ich czworo, oprac. T. Weiss, Wrocław 1974 (BN I 219); Tadeusz Żeleński-Boy, Słówka, wstęp i wybór tekstów T. Weiss, Wrocław 1988 (BN I 255); Stefan Żeromski, Dzienniki, oprac. J. Kądziela, Wrocław 1980 (BN I 238) lub Zofia Nałkowska, Dzienniki, t. 1: 1899-1905, oprac., wstęp i koment. H. Kirchner, Warszawa 1975; Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni, oprac. I. Maciejewska, Wrocław 1987 (BN I 254); Stefan Żeromski, Popioły, oprac. J. Paszek, wstęp I. Maciejewska, Wrocław 1996 (BN I 289); Stefan Żeromski, Dzieje grzechu [w tegoż:] Pisma zebrane, pod red. Z. Golińskiego, t. 12-13, seria 2: Powieści, Warszawa-Kielce 2015; Stefan Żeromski, Wierna rzeka, oprac. Z. J. Adamczyk, Wrocław 1978 (BN I 232); Stefan Żeromski, Wybór opowiadań, oprac. A. Hutnikiewicz, Wrocław 1971 (BN I 203); Jerzy Żuławski, Na srebrnym globie: rękopis z księżyca, przedm. S. Lem, posł. K. Kordylewski, Kraków 1975. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu przedmiotu student: 1) W zakresie wiedzy student: zna elementarną terminologię historycznoliteracką; orientuje się w zakresie podstawowym w dynamice rozwoju procesu historycznoliterackiego, właściwego dla drugiej połowy XIX wieku, z uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej i kulturowej; zna wybrane koncepcje historycznoliterackie związane z epoką; orientuje się w filozoficznych podstawach polskiej i europejskiej literatury 2 poł. XIX w. oraz w ogólnych relacjach między literaturą a sztuką oraz literaturą a humanistyką tego czasu; charakteryzuje podstawowe kategorie i prądy epoki, takie jak utylitaryzm, scjentyzm, organicyzm, pozytywizm, modernizm, Młoda Polska, dekadentyzm, tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm, groteska; rozpoznaje w wymiarze podstawowym strategie wybranych pisarzy tego okresu wobec przemian kulturowych; posiada podstawy do krytycznej analizy zjawisk literackich i kulturowych charakterystycznych dla tego okresu; ma elementarną wiedzę na temat miejsca epoki w całości dziewiętnastowiecznej formacji kulturowej. 2) W zakresie umiejętności student: ma elementarne umiejętności badawcze pozwalające na konstruowanie uogólnień historycznoliterackich; w sposób precyzyjny i spójny umie wypowiadać się w mowie i piśmie na tematy związane z ćwiczeniami; potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk historycznoliterackich; potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną w celu analizy i interpretacji; potrafi interpretować dzieła literackie tego okresu, zarówno w dyskusji, jak i pisemnie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy; posiada umiejętność, wyciągania wniosków, dyskutowania, formułowania sądów i argumentacji; posiada zdolność krytycznej analizy zjawisk literackich i kulturowych charakterystycznych dla tego okresu; potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę na podstawie wskazówek wykładu i rozwijać swoje umiejętności z zakresu literatury polskiej 2. poł. XIX wieku; potrafi korzystać z różnych źródeł przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi wyszukiwawczych; umie ocenić przydatność typowych metod., procedur i praktyk w refleksji nad literaturą polską i obcą 2 poł. XIX wieku; umie prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie interpretacyjne, popierając je właściwymi argumentami; potrafi dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualnie obszary wymagające modyfikacji przyszłych działań; analizuje podstawowe kategorie, takie jak utylitaryzm, scjentyzm, organicyzm, pozytywizm, modernizm, Młoda Polska, dekadentyzm itp.; analizuje różnorodne języki, którymi mówi literatura drugiej połowy XIX wieku, takie jak: tendencyjność, realizm, naturalizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm, groteska; potrafi stosować zaawansowane techniki informatyczno-komunikacyjne; interpretuje dzieła literackie tego okresu, zarówno w dyskusji, jak i pisemnie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy. 3) W zakresie kompetencji społecznych: po skończonym cyklu kursowym student potrafi ocenić poziom swej wiedzy; zna i docenia wartość badań historycznoliterackich dotyczących 2 poł. XIX wieku i ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury oraz zidentyfikowania i nazwania relacji między dziewiętnastowiecznością a współczesnością; ma przekonanie o sensie i wartości rozumiejącej lektury historycznoliterackiej w kontekście budowania wspólnoty kulturowej ma przekonanie o wadze profesjonalnej wiedzy historycznoliterackiej; docenia wagę odpowiedniego przygotowania do profesjonalnej dyskusji na temat historii literatury polskiej 2 poł. XIX wieku; jest świadomy etycznego wymiaru badań naukowych (etyka interpretacji); jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupie dyskusyjnej; w trakcie uczestnictwa w zajęciach odpowiednio przygotowuje się do pracy ze wskazanym tekstem; orientuje się w dynamice rozwoju procesu historycznoliterackiego, właściwego dla drugiej połowy XIX wieku; docenia wartość badań historycznoliterackich dotyczących 2 poł. XIX i ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury. |
Metody i kryteria oceniania: |
Dopuszczalne są dwie nieobecności na ćwiczeniach w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Obecność, aktywność na ćwiczeniach oraz pozytywnie oceniona praca roczna dopuszczają studenta do egzaminu ustnego. Ocena z egzaminu ustnego jest końcową oceną z przedmiotu. Zakres egzaminu określa lista zagadnień egzaminacyjnych dostępnych: http://zaklad2polowyxixwieku.uw.edu.pl/lista-zagadnien/ |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-06-16 |
Przejdź do planu
PN CW
CW
WT CW
CW
ŚR CW
WYK
WYK
CW
CW
CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 60 godzin, 140 miejsc
Wykład, 60 godzin, 140 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Damian Makuch, Maria Olszewska, Ewa Paczoska | |
Prowadzący grup: | Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Maria Olszewska, Ewa Paczoska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)
Okres: | 2024-10-01 - 2025-06-08 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 60 godzin, 140 miejsc
Wykład, 60 godzin, 140 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Eliza Kącka, Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Maria Olszewska | |
Prowadzący grup: | Eliza Kącka, Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Maria Olszewska, Dawid Osiński | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.