Laboratorium. Bagno w stolicy. Ludzkie i więcej-niż-ludzkie na Zakolu Wawerskim

monograficzne

Laboratorium będzie miejscem, gdzie w praktyce będzie można sprawdzić czym jest etnografia wielogatunkowa. W jego czasie przyjrzymy się z etnograficzną wrażliwością temu co dzieje się na Zakolu Wawerskim i wokół niego. Zakole jest zwartym kompleksem mokradłowym, unikatowym dla dużego miasta, miejscem ważnym dla wielu ludzkich i nie-ludzkich aktorów. Postaramy się zrozumieć relacje między nimi, będziemy je analizować zarówno z perspektywy lokalnej jak i w bardziej globalnych kontekstach zmian w miastach i środowisku.

Pomysł na to laboratorium wyniknął z prowadzonych wokół Zakola aktywistycznych i artystycznych działań Krytyki Politycznej (https://zakole.pl/pl) i zapotrzebowania na głębsze antropologiczne zrozumienie zachodzących tam procesów.

Laboratorium będzie miejscem, gdzie badając zachodzące na terenie Zakola Wawerskiego relacje, będzie można w praktyce sprawdzić czym jest etnografia wielogatunkowa.

Zakole Wawerskie jest zwartym kompleksem mokradłowym, miejscem unikatowym w dużym europejskim mieście. Z różnorodnych powodów jest ono ważne dla wielu ludzkich i nie-ludzkich aktorów. Wśród których są: właściciele zakolskich gruntów, co najmniej jedna rodzina bobrów, okoliczni ludzcy-mieszkańcy, deweloperzy, turzyce tworzące zakolskie turzycowiska, władze miasta, organizacje pozarządowe, wiele gatunków ptaków i komarów, naukowczynie i naukowcy, artystki zaangażowane w projekt Krytyki Politycznej i wielu, wielu innych. W grudniu 2021 zostały rozpoczęte konsultacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu, będziemy mieli możliwość obserwowania co one oznaczają dla mieszkańców Zakola (ludzkich i nie-ludzkich) i osób z nim związanych, co będzie z tych planów wynikało w dłuższej perspektywie trwania naszych badań. Jak rozumiana jest obecność, kryjącego ogromne pokłady związanego węgla i metanu, mokradła w środku miasta. W czasie laboratorium przyjrzymy się z etnograficzną wrażliwością temu co dzieje się na Zakolu Wawerskim i wokół niego.

Prowadząc badania będziemy się opierać na koncepcjach tworzonych w ramach antropologii środowiskowej, etnografii więcej-niż-ludzkiej, antropologii zaangażowanej, badań ruchów miejskich. Będziemy korzystać z praktyk wypracowywanych w projekcie zakolskim Krytyki Politycznej https://zakole.pl/pl. Będzie on dla nas zarówno tematem badania jaki i polem współpracy intelektualnej, ułatwi zwracanie się w stronę „badań z” a nie wyłącznie badań „badań nad”.

Ważnym elementem zajęć będzie poznawanie Zakola wszystkimi zmysłami – metaforyczne i całkiem praktyczne zanurzenie w bagnie (tak głęboko na ile uczestniczki i uczestnicy zajęć będą gotowi). Nie raz na Zakolu przyjdzie nam wyjść poza nasze utarte ścieżki myślowe i wysunąć się ze strefy komfortu by zrozumieć procesy zachodzące w tym szeroko rozumianym terenie.

Możliwe tematy badań mogą dotyczyć zarówno ludzkich mieszkańców Zakola (tych mieszkających tu od lat jak i tych, którzy sprowadzają się do budowanych przez deweloperów osiedli), właścicieli zakolskich gruntów, artystek, aktywistów, naukowczyń, badaczy, urzędników zaangażowanych w działania na zakolu, pomieszkujących tu osób w kryzysie bezdomności, jak i aktorów innych-niż-ludzcy mieszkających tu od wieków lub od całkiem niedawna, a przede wszystkim łączących ich sieci relacji. Jako prowadząca laboratorium chcę dzielić się nie tylko warsztatem etnograficznym i wiedzą antropologiczną, ale i wiedzą biologiczną (to ostatnie z mającymi na to ochotę).

Jak widać tytuł „Bagno w stolicy” jest wieloznaczny wskazuje zarówno na mokradła, które będą w centrum naszego zainteresowania, jak i skomplikowane i często konfliktowe relacje wokół nich.

Baker J.M. 2020. Do berries listen? Berries as indicators, ancestors, and agents in Canada's oil sands region. Ethnos, 1-22

Chua L. et al. 2020. Conservation and the social sciences: Beyond critique and cooptation. A case study from orangutan conservation. People and Nature, 2020;00:1–19.

Evans M. 2020. "Becoming Sensor in the Planthroposcene: An Interview with Natasha Myers." Visual and New Media Review, Fieldsights, July 9. https://culanth.org/fieldsights/becoming-sensor-an-interview-with-natasha-myers

Feral atlas, Feralatlas.org

Fortwangler C. 2013. Untangling Introduced and Invasive Animals. Environment and Society: Advances in Research 4 (2013): 41–59 doi:10.3167/ares.2013.040104

Goldstein R. 2019. Ethnobotanies of Refusal: Methodologies in Respecting Plant(ed)-Human Resistance. Anthropology Today 35(2):18–22.

Herbaria 3.0. Everyone has a story to tell about a plant. What's yours?: https://herbaria3.org/

Konczal A. 2017. Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.

Kulturowe herbarium 2020. red. Magdalena Zamorska, Prace Kulturoznawcze 24(3).

Marder M. 2013. Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press.

Mencwel J. 2020. Betonoza. Jak się niszczy polskie miasta. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Rogowska-Stangret M. 2021. Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

The Ethnobotanical Assembly (TEA): https://www.tea-assembly.com/

The Multispecies Salon: https://www.multispecies-salon.org/

Tsing A. 2015. The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Zakole, https://zakole.pl/pl

Osoby uczestniczące w dwuletnim cyklu badań etnograficznych:

- poznają literaturę związaną z badaną tematyką, z terenem badań; z etnograficznymi metodami badania; stosowanymi pojęciami i założeniami teoretycznymi;

- zdobywają umiejętności akademickie: umieją uporządkować materiały terenowe i je interpretować z użyciem pojęć analitycznych;

- umieją skonstruować pracę w konwencji akademickiej tj: zrelacjonować literaturę przedmiotu oraz założenia i kategorie badawcze,

sformułować pytania badawcze i hipotezy, przedstawić wyniki badań w formie argumentacji na rzecz określonej tezy, podsumować je wnioskami komentującymi wyniki badań z perspektywy wcześniej przyjętych założeń i konfrontacji z literaturą przedmiotu;

- potrafią skutecznie namówić ludzi do rozmowy; przeprowadzić ją w taki sposób, by dotyczyła tematu badań, w czasie rozmowy potrafią akceptować odmienny punkt widzenia i wykazywać zrozumienie dla odmienności światopoglądowej, językowej i obyczajowej;

- potrafią pracować w grupie;