Szlaki Azji - perspektywa etnologiczna

nieobowiązkowe
ogólnouniwersyteckie

w sali

Wykład nie stanowi systematycznego przeglądu ludów ani kultur Azji, choć rysuje fragmenty tego obrazu. Przedstawiane będą wybrane treści i zagadnienia, m.in. ze sfery duchowości, z obszaru tych kilku kultur azjatyckich, które prowadzący poznawał w trakcie własnych etnograficznych badań terenowych. Będziemy zatem poruszać się po Azji Wschodniej (Chiny, Japonia), Syberii i Azji Centralnej – pasie stepu od Mongolii po Morze Kaspijskie. Jako że wykład zaliczony jest do modułu L2 Globalizacja, migracja, mobilność, wybrane zagadnienia będą tak prezentowane, by uwidaczniał się dynamiczny charakter kultur: wędrówki ludzi, treści i rzeczy, kontakty i zapożyczenia. Uwzględniona też będzie rola Europy jako partnera tych kontaktów. Jednym z zamiarów autora jest też pokazanie słuchaczom, jak mogą wyglądać ich własne wędrówki etnograficzne na obszarze Azji.

1. Dzisiaj: Soczewka globalizacji – Tsukiji/Toyosu. Tokijski mega-rynek rybny jako emanacja lokalności, a zarazem ogniskowa globalnych procesów ekonomiczno-kulturowych.

2. Wczoraj: Historia znaleziona w terenie – etnograf na tropach wędrówek przedmiotów.

3. Przedwczoraj: Europejskie źródła w mongolskiej etykiecie. Teren etnograficzny: Lokalne wymiary połączeń transkontynentalnych.

4. Dawno: Szlaki i ludzie – Jedwabny, Transsyberyjski, Morski.

5. Jeszcze dawniej: Wędrówki języków, ludów, kultur (wybrane przypadki).

6. Jutro: chińska Inicjatywa Pasa i Drogi, perypetie i perspektywy.

7. Plemiona spychane na margines (południowowschodnioazjatycka Zomia) i dzisiejsze penetracje izolatów.

8. Pielgrzymowanie w Azji – centra i szlaki. Symbolika i duchowość pielgrzymek buddyjskich i islamskich.

9. Tora, Koran, nowoczesność – przejmowanie i przetwarzanie treści.

10. Szamanizm – nowe przepływy, od Syberii do Korei.

11. Syberyjskie świętowanie i „globalna groteska”.

12. Orientalizm i okcydentalizm: przykłady wymiany i obopólnej inspiracji.

Literatura (wybór):

Theodore Bestor, Tsukiji: The Fish Market at the Center of the World, Berkeley-Los Angeles 2004.

Peter Frankopan, Jedwabne szlaki. Nowa historia świata, Warszawa 2020.

Antoni Kuczyński, Polskie opisanie świata. Studia z dziejów poznania kultur ludowych i plemiennych, t. 1. Azja i Afryka, Wrocław 1994.

James C. Scott, The Art of Not Being Governed: An Anarchist History of Upland Southeast Asia, New Haven 2009.

Jerzy S. Wasilewski, Tabu, Warszawa 2010. .

ZALICZENIE

Sprawdzian pisemny z pytaniami otwartymi i testem wyboru.

ABSOLWENT ZNA I ROZUMIE

Rozumie złożoność procesów kulturowych w krajach Azji, szczególnie wschodniej i centralnej, także w kontakcie z Europą, zarówno w aspekcie historycznym, jak i współcześnie.

Zna przyjęte w etnologii metody analizy i interpretacji globalnych zjawisk kulturowych.

Zna antropologiczne koncepcje globalizacji i mobilności (ludzi, rzeczy, informacji).

POTRAFI

przygotować pisemną pracę na temat wybranego zagadnienia, także o charakterze przeglądowym.

przygotować nowoczesną i atrakcyjną prezentację wybranego materiału o charakterze etnologicznym i kulturowym.

JEST GOTÓW DO

Stosowania metod pracy i ustaleń etnologii/antropologii kulturowej przydatnych dla innych dziedzin humanistyki oraz w niektórych obszarach praktyki społecznej.

Stosowania odpowiednich technik pisarskich i prezentacyjnych, przydatnych w publicznym przekazie.

Rzetelnego pozyskiwania i krytycznej oceny zebranego przez siebie materiału źródłowego, w tym terenowego.

Krytycznej oceny ustaleń i teorii w etnologii/antropologii.