Wprowadzenie do antropologii wizualnej

nieobowiązkowe

Zainteresowanie wizualnością wśród antropologów wraca do łask. Wynika to zapewne z zarówno z uprzednich zaniedbań, jak i, przede wszystkim, poszerzenia zakresu samej subdyscypliny. Antropologii wizualnej nie sprowadza się już obecnie jedynie do metody pomocniczej etnografii (fotografia i film); nie zaniedbując tych uprzednich obszarów funkcjonowania stała się ona dziś przede wszystkim obszarem refleksji nad funkcjonowaniem kategorii wizualności w różnych kulturach (także naszej). Wpisuje się więc w przemiany jakie zachodzą w obrębie samej dyscypliny antropologii.

Zajęcia pomyślane są jako prolegomena do antropologii wizualnej i będą dotyczyć przede wszystkim fotografii i filmu, rozumianych jako materiał do badań i analizy. Będą one miały charakter dyskusji na temat oglądanych filmów i fotografii, jak również tekstów teoretycznych.

Ćwiczenia poświecone są wstępnym zagadnieniom dotyczącym umiejętności czytania i interpretacji obrazu, roli wizualności w antropologii

1 i 2 Antropologia wizualna, antropologia fotografii i filmu

M. Banks i H. Morphy, Introduction, w: Rethinking Visual Anthropology, M. Banks i H. Morphy (red.), Yale University Press, New Haven and London 1997.

K. Olechnicki, Antropologia obrazu, Warszawa 2003.

S. Pink, Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach, przeł. M. Skiba, WUJ, Kraków 2009, s. 33-56

S. Sikora, O problematyczności wizualności w antropologii, (w:) Kultura profesjonalna etnologów w Polsce, M. Brocki, K. Górny, W. Kuligowski (red.), Wrocław 2006, s. 181-200.

3. Paralelizm pomiędzy antropologią i fotografią. Wczesna fotografia antropologiczna (m.in. B. Malinowski i K. Zagórski)

H. Czachowski, O fotografii i etnografii, “Konteksty: Polska Sztuka Ludowa” nr 1-2/1994

T. Wright, Antropolog jako artysta: fotografie Malinowskiego z Trobriandów, "Konteksty" 1-2/1997

M. Young, Kiriwina Malinowskiego. Wprowadzenie (fragmenty), przeł. S. Sikora, “Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 1-4/2000.

S. Sikora, Nostalgia urzeczywistniona, tekst do katalogu wystawy: Nostalgia urzeczywistniona. Afryka w fotografiach Kazimierza Zagórskiego, Zachęta 2005

4. R. Flaherty, Nanook z Północy

J. Ruby, The Aggie Must Come First: Robert Flaherty’s Place In Ethnographic Film History, (w:) Picturing Culture. Explorations of Film and Anthropology

5 i 6. Czym jest fotografia? Znaczenie w fotografii

M. Antonioni, Powiększenie (film)

R. Barthes, Światło obrazu (fragmenty)

W. Benjamin, Mała historia fotografii, (w:) tegoż, Twórca jako wytwórca

S. Sontag, O fotografii

S. Sikora, Fotografia. Między dokumentem a symbolem (rozdz. I)

7. Krótka historia filmu etnograficznego. Doświadczenia polskie.

Pokaz zapisów i filmów dokumentalnych (ze zbiorów PME w Warszawie).

8. Co to jest dokument? Dokument w fotografii i filmie; konwencje realizmu dokumentalnego.

M. Przylipiak, Poetyka filmu dokumentalnego

S. Sikora, Fotografia. Między dokumentem a symbolem (rozdz. I)

9. Fotografia i chłopi. Sposób funkcjonowania fotografii w kulturze chłopskiej.

Georges Rouquier i jego dzieło (Farrebique, fragment)

R. Sulima, Album „cieni”. Słowo i fotografia w kulturze ludowej, [w:] w tegoż, Słowo i etos. Szkice o kulturze

M. Bijak, A. Garlicka, Fotografia chłopów polskich

J. Bartuszek, Między reprezentacją a martwym papierem. Znaczenie i funkcja chłopskiej fotografii rodzinnej, Warszawa 2005

9. Andrzej Różycki, Nieskończoność dalekich dróg i fenomen Zofii Rydet

Z. Rydet, O “zapisie socjologicznym” + materiały towarzyszące: tekst A. Bohdziewicz i Andrzej Różycki, Nieskończoność dalekich dróg, (ścieżka dźwiękowa); teksty w: „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 3-4, 1997.

10 i 11 Konstruowanie znaczenia w fotografii:

Ch. Marker, Gdybym miał cztery dromadery

R. Barthes, Retoryka obrazu, „Pamiętnik Literacki”, z. 3/1985.

J. Berger i J. Mohr, Another Way of Telling, New York 1982.

Powiększenie. Fotografia w czasach zgiełku (album)

S. Sikora, Fotografia w czasach zgiełku. Kilka uwag o dokumencie i „Powiększeniu”, (w:) Polska fotografia dokumentalna na skrzyżowaniu dyskursów, Zachęta, Warszawa 2006,

12. Fotografia poza Europą. Przykład afrykański

Future Remembrance (film)

S. Sprague, How the Yoruba See Themselves, (w:) The Anthropology of Media. A Reader, K. Askew & R. Wilk (red.), Blackwell Publ., s. 172-186.

13 i 14. Jean Rouch i problem dokumentu (przykład filmowy)

J. DeBouzek, Etnograficzny surrealizm Jeana Roucha, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 3-4/1992.

A. Grimshaw, Kino antropologiczne Jeana Roucha, „Kwartalnik Filmowy” nr 47-48, jesień-zima 2004, s. 45-74.

15. Odwrócone spojrzenie „dzielona antropologia”

G. Pacek, Jestem zły (film)

J. Ruby, Mówić do, mówić o, mówić z albo mówić przy, „Kwartalnik Filmowy” nr 47-48, jesień-zima 2004, s. 20-44

M. Banks i H. Morphy (red.), Rethinking Visual Anthropology, Yale University Press, New Haven i London 1997

R. Barthes, Światło obrazu, Warszawa 1996

R. Barthes, Retoryka obrazu, "Pamiętnik Literacki", z. 3/1985.

J. Bartuszek, Między reprezentacją a martwym papierem. Znaczenie i funkcja chłopskiej fotografii rodzinnej, Warszawa 2005

W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975

J. Berger i J. Mohr, Another Way of Telling, New York 1982

M. Bijak, A. Garlicka, Fotografia chłopów polskich , Warszawa 1983

A. Bohdziewicz, Zostały zdjęcia, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 3-4, 1997

H. Czachowski, O fotografii i etnografii, "Konteksty: Polska Sztuka Ludowa" nr 1-2/1994

J. DeBouzek, Etnograficzny surrealizm Jeana Roucha, "Konteksty Polska Sztuka Ludowa" 3-4/1992

A. Grimshaw, Kino antropologiczne Jeana Roucha, "Kwartalnik Filmowy" nr 47-48, jesień-zima 2004, s. 45-74.

M. Jay, Kryzys tradycyjnej władzy wzroku. Od impresjonistów do Bergsona, przeł. J. Przeźmiński, [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, pod. red. R Nycza, Universitas, Kraków 2004, s. 295-330.

P. Hockings (red.), Principles of Visual Anthropology, Mouton de Gruytes, Berlin 1995 "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" nr 3-4/1992 i 3-4/ 1997 (numery poświęcone w całości antropologii wizualnej)

"Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" nr 3-4, 1992 oraz 3-4/1997

"Kwartalnik Filmowy" nr 23, 1998 (dokument); 47-48, 2004 (antropologia i film)

K. Olechnicki, Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

S. Pink, Interdisciplinary agendas in visual research: re-situating visual anthropology, "Visual Studies", Vol. 18, No. 2, 2003, 179-192

Powiększenie. Fotografia w czasach zgiełku, Festiwal Fotografii Czarno-Białej, Zakopane - Warszawa 2002 (album)

M. Przylipiak, Poetyka filmu dokumentalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2000.

A. Różycki, Nieskończoność dalekich dróg (ścieżka dźwiękowa), "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 3-4, 1997

J. Ruby, Mówić do, mówić o, mówić z albo mówić przy, "Kwartalnik Filmowy" nr 47-48, jesień-zima 2004, s. 20-44

J. Ruby, Picturing Culture. Explorations of Film and Anthropology, The University of Chicago Press, Chicago and London 2000.

Z. Rydet, O "Zapisie socjologicznym", "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 3-4, 1997.

S. Sikora, Fotografia. Między dokumentem a symbolem, Izabelin 2004.

S. Sikora, Fotografia w czasach zgiełku. Kilka uwag o dokumencie i "Powiększeniu", (w:) Polska fotografia dokumentalna na skrzyżowaniu dyskursów. Materiały z sesji zorganizowanej z okazji wystawy Leonarda Sempolińskiego, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2006, s. 113-127.

S. Sikora, O problematyczności wizualności w antropologii, (w:) Kultura profesjonalna etnologów w Polsce, M. Brocki, K. Górny, W. Kuligowski (red.), Wrocław 2006, s. 181-200.

S. Sikora, Nostalgia urzeczywistniona, tekst do katalogu wystawy: Nostalgia urzeczywistniona. Afryka w fotografiach Kazimierza Zagórskiego, Zachęta 2005

S. Sontag, O fotografii, Warszawa 1987

S. Sprague, How the Yoruba See Themselves, (w:) The Anthropology of Media..A Reader, K. Askew & R. Wilk (red.), Blackwell Publ., s. 172-186.

R. Sulima, Album "cieni". Słowo i fotografia w kulturze ludowej, [w:] w tegoż, Słowo i etos. Szkice o kulturze, Zakład Wydawniczy FA ZMW "Galicja", Kraków 1992 .

T. Wright, Antropolog jako artysta: fotografie Malinowskiego z Trobriandów, "Konteksty" 1-2/1997

M. Young, Kiriwina Malinowskiego. Wprowadzenie (fragmenty), przeł. S. Sikora, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa", nr 1-4/2000.

Obecność na zajęciach (dopuszczalne 2 nieusprawiedliwione nieobecności)

- aktywność na zajęciach

- zaliczenie w formie egzaminu, forma pisemna ze znajomości przerobionego materiału