“Społeczeństwo pogorzelców?”. Wybrane aspekty historii społecznej Polski 1918-1989. Ujęcie (raczej) kulturowe
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3105-SP-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
03.6
|
Nazwa przedmiotu: | “Społeczeństwo pogorzelców?”. Wybrane aspekty historii społecznej Polski 1918-1989. Ujęcie (raczej) kulturowe |
Jednostka: | Instytut Historii Sztuki |
Grupy: |
Historia kultury - interpretacje i inspiracje - moduł specjalizacyjny, Hist. kult. w dob. hum. cyfr. Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Historii Sztuki Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Skrócony opis: |
Wykład ma na celu zaprezentowanie zjawisk, strategii i technik mających jednak wspólny cel - poradzenie sobie społeczeństwa polskiego z rzeczywistością, poczuciem izolacji, zacofaniem gospodarczym i cywilizacyjnym. Dotyczy to nie tylko konsumpcji materialnej, ale i niematerialnej (np. kultury) czy też kwestii pamięci zbiorowej. |
Pełny opis: |
Polski wiek XX obfitował w pożary (w znaczeniu zarówno symbolicznym, jak całkowicie realnym), nic też dziwnego, że walka zniszczenie, pauperyzacja i odbudowa były zjawiskami stałymi i cyklicznymi. Można je obserwować zarówno po I, jak i II wojnie światowej, a ostatni akord stanowi trwająca od 1989 r. transformacja). Socjolog Jan Szczepański pisał, że polskie społeczeństwo charakteryzowało się podczas tych procesów odbudowy/modernizacji tzw. kompleksem pogorzelców, którzy w „pożodze [...] stracili swój dobytek i starają się go odbudować, lecz odbudować według wzorów rozwiniętych w społeczeństwach masowej konsumpcji". Bezsprzecznie miał rację, jednocześnie obok tendencji modernizacyjnych silne były tendencje i zjawiska konserwatywne, nieraz wręcz przednowoczesne. Wykład ma na celu zaprezentowanie obu tych perspektyw, mających jednak wspólny cel - poradzenie sobie społeczeństwa polskiego z rzeczywistością, poczuciem izolacji, zacofaniem gospodarczym i cywilizacyjnym. Dotyczy to zresztą nie tylko konsumpcji materialnej, ale i niematerialnej (np. kultury) czy też kwestii pamięci zbiorowej.. Plan: 1.Wykład wprowadzający: czym jest historia społeczna, pamięć zbiorowa i polityka historyczna? 2. II Rzeczpospolita: spóźniona modernizacja. 3. Przeżyć wojnę! Społeczeństwo polskie podczas II wojny światowej. Różnorodność doświadczeń i strategii przetrwania. 4. Wykluczeni (którzy wygrali): Ziemianie i tradycja ziemiańska w PRL. 5. Tolerowani (którzy przegrali): „Drobnomieszczaństwo” w PRL. 6-7. Polska Rewolucja (Po)Październikowa: lata 1956-1957. 8. Polska Rewolucja (Po)Październikowa w filmie: "czarna seria" polskiego dokumentu. 9. Motoryzacja w PRL: od rewolucji „motocyklowej” do „samochodowej”. 10.-11. Między polityką a talerzem: mięso w PRL. 12. „Fenicjanie północy” czyli do czego służyła (za)granica 13. Wolne miasto? . Zakopane w PRL, czyli do czego służą góry 14. Leki na ciężkie czasy. Dolar i złoto w PRL. 15. Czy naprawdę było tak źle: PRL w pamięci zbiorowej? |
Literatura: |
- B. Brzostek, Za progiem. Codzienność w przestrzeni publicznej Warszawy lat 1955-1970, Warszawa 2007. - Błażej Brzostek, PRL na widelcu, Warszawa 2010; - Richard W. Bulliet (red.), Historia XX wieku, Warszawa 2001; - E. Chudziński (red.) Kultura studencka. Zjawisko, twórcy, instytucje, Kraków 2011 - Andrzej Garlicki, Piękne lata trzydzieste, Warszawa 2008; - J. Hübner-Wojciechowska, Lata 60. XX wieku. Sztuka użytkowa, Warszawa 2015. - J. Kochanowski, Tylnymi drzwiami. „Czarny rynek” w Polsce 1944-1989, Warszawa 2015; - Jerzy Kochanowski, Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957, Kraków 2017. - Jerzy Kochanowski, Wolne miasto?. Zakopane 1956-1970, Kraków 2019. - I. Kurz, Twarze w tłumie. Wizerunki bohaterów wyobraźni zbiorowej w kulturze polskiej lat 1955-1969 , Warszawa 2005. - Piotr T. Kwiatkowski, Lech M. Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński, Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Gdańsk-Warszawa 2010; - Z. Landau, Polska Gomułki, Warszawa 1995. - Włodzimierz Mędrzecki, Szymon Rudnicki, Janusz Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003; - J. Sadowska, Sercem i myślą związani z Partią. Związek Młodzieży Socjalistycznej (1957-1976). Polityczne aspekty działalności, Warszawa 2010. - Społeczeństwo PRL. T. 1, red. S. Jankowiak, D. Skotarczak, I. Skórzyńska, Poznań 2011; - Barbara Szacka, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2008; - H. Świda-Ziemba, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Kraków 2010. - Wizje nowoczesności . lata 50. i 60. – wzornictwo, estetyka, styl życia, red. A. Kiełczewska, M. Porajska-Hałka, Warszawa 2011. - Hubert Wilk, Między pragmatyzmem a oczekiwaniami. Społeczeństwo, władza i samochody w Polsce 1945–1970, Warszawa 2017 - Wojna. Doświadczenie i zapis, red. Sławomir Buryła, Paweł Rodak, Kraków 2006; - M. Wojtyński, Telewizja w Polsce do 1972 roku, Warszawa 2011; - M. Zaremba, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001 - Janusz Żarnowski, Polska 1918-1939. Praca. Technika. Społeczeństwo, Warszawa 1999. - Życie codzienne w PRL (1956-1989), red. G. Miernik, S Piątkowski, Radom 2006 In English: R. Boyes, The Hard Road to Market: Gorbachev, the Underworld, and the Rebirth of Capitalism, London 1990; Richard W. Bulliet (ed.), The Columbia History of the 20 th Century, Columbia University Press, 1998; R. Gildea, O. Wieviorka, A. Warring (eds.), Surviving Hitler and Mussolini. Daily Life in Occupied Europe, Oxford-New York 2006; Hartmut Kaelble, A social history of Europe, 1945-2000, New York 2013; Jerzy Kochanowski, Trough the Back Door. The Black Market in Poland 1944-1989, Frankfurt am Main 2017; Robert Traba, The past in the present: the construction of Polish history, transl. by Alex Shannon, Frankfurt am Main 2015; Janine R. Wedel, The private Poland, New York 1986; Janine R. Wedel (ed.), The Unplanned Society. Poland During and After Communism, New York 1992; Marcin Zaremba, Communism-Legitimacy-Nationalism. Nationalist Legitimization of the Communist Regime in Poland, Frankfurt am main 2019. |
Efekty uczenia się: |
K_W14 - Student uczestniczący w wykładzie nabywa wiedzę zarówno o podstawowych pojęciach związanych z historią społeczną w ogóle, jak o wybranych problemach i procesach z historii społecznej Polski w XX wieku. Oprócz zapoznania się z metodologią, terminologią, faktografią, czy periodyzacją uczestnik wykładu będzie mógł rozpoznać zależności między historią społeczną a polityczną, gospodarczą, czy dziejami kultury. K_W16 - Zdobędzie wiedzę i instrumentarium zarówno do zrozumienia przeszłości, jak wielu procesów zachodzących obecnie. K_U05 – Zaprezentowane podczas wykładu źródła pozwoli uczestnikom na udoskonalenie umiejętności krytyki źródeł i pomoże w wykorzystaniu ich we własnych badaniach; K_U07 – studenci udoskonalą umiejętność dyskusji, merytorycznego argumentowania oraz sposobów prezentacji wiedzy. |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykład będzie zakończony egzaminem w formie testu zawierającego od sześciu do dziesięciu pytań zamkniętych (jednokrotnego wyboru) z zakresu prezentowanego podczas wykładu. Błędna odpowiedź na więcej niż połowę pytań uniemożliwia otrzymanie oceny pozytywnej i tym samym zaliczenie przedmiotu. Do egzaminu nie będą dopuszczone osoby, które opuszczą (bez ważnego i udokumentowanego powodu) więcej niż trzy wykłady. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.