Oralność kultur Afryki

ogólnouniwersyteckie

w sali

Wykład monograficzny, którego celem jest przedstawienie specyfiki tradycji ustnej kultur afrykańskich.

Przedmiotem wykładu będą różne formy tradycyjnych przekazów ustnych jakie kultywowane są na kontynencie afrykańskim. Jako podstawa teoretyczna posłuży teoria oralności, a przede wszystkim charakterystyka oralności W. J. Onga. Zajmiemy się również ewolucją najważniejszych pojęć związanych z oralnością takimi jak: narracja tradycyjna, folklor, tradycja ustna, literatura ustna, oratura oraz wyjaśnimy ich znaczenie i wzajemne oddziaływanie. Ważne miejsce zajmie przedstawienie historii oraz metodologii badań tradycji ustnej kultur afrykańskich od ich początków do chwili obecnej ( R. Finnegan). Jako ilustracja posłużą tłumaczenia przykładów oratury, z różnych terenów Afryki: różne rodzaje pieśni pochwalnych; pieśni okazjonalne: towarzyszące narodzinom, nadawaniu imienia, ślubom, pracy, odpoczynkowi, pogrzebom; mity i legendy, opowieści; bajki; przysłowia; zagadki zarówno w postaci audiowizualnej, jak i te spisane, wydane w antologiach. Szczególne miejsce poświęcone zostanie poezji, gdyż to właśnie poezja jest najbardziej charakterystyczną formą ustnego przekazu. Rym to najważniejszy środek mnemotechniczny. Twórcy poezji w różnych częściach Afryki różnie są nazywani (grioci w Afryce Zachodniej, imbongi w południowej części kontynentu, czy też azmari w Etiopii), ale ich działalność posiada wiele cech wspólnych, które zostaną tu zdefiniowane. Omówione również będzie znaczenie przekazó∑ ustnych w badaniach historycznych (J. Vansina).

Finnegan, R., Oral Literature in Africa, Oxford 1970.

____, The Oral and Beyond, Oxford 2007.

Hale, T. A., Griots and Griotes, Bloomington 2007.

Havelock, E. A., Przedmowa do Platona, tłum. P. Majewski, Warszawa 2007.

Hodza, A.C., Shona Praise Poetry, Oxford 1979.

Kaschula, R. H., African Oral Literature: Functions in Contemporary Contexts, Claremont 2001.

Lord, A. B. Pieśniarz i jego opowieść, tłum. P. Majewski, Warszawa 2010.

Miruka, O., Studying Oral Literature, Nairobi 1999.

Ong, W. J., Oralność i pimienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin 1992.

Vansina, J., Oral Tradition as History, Oxford 1985.

____, Oral Tradition, a Study in Historical Methodology, New Brunswick-London 2006.

Po ukończeniu przedmiotu student ma poszerzoną wiedzę na temat tradycji ustnych Afryki i potrafi umieścić je w kontekście kulturowym.

Student po ukończeniu kursu przewidzianego programem:

Wiedza

- ma pogłębioną wiedzę szczegółową (obejmującą terminologię, teorię i metodologię) z zakresu tradycji ustnej różnych społeczeństw Afryki;

- posiada wiedzę na temat wybranych problemów kultur Afryki w zakresie tradycji ustnej w perspektywie porównawczej;

- ma rozszerzoną wiedzę o wybranych problemach kultury, historii i zagadnień społeczno-politycznych z perspektywy tradycji ustnej Afryki;

- ma wiedzę o stanie badań w zakresie tradycji ustnej Afryki w ośrodkach badawczych w Polsce i na świecie;

- zna i rozumie metody analizy, interpretacji i wartościowania różnych wytworów tradycji ustnej Afryki.

Umiejętności:

- potrafi wskazać źródła różnic kulturowych krajów Afryki, również na podstawie materiałów źródłowych należących do tradycji ustnej;

- potrafi porównać i dogłębnie przeanalizować zależności między wybranymi przykładami literatury ustnej a zagadnieniami tradycji i współczesności;

- potrafi wyszukiwać, analizować, interpretować i wykorzystywać cenniejsze przykłady oratury różnych kultur Afryki.

Kompetencje:

- potrafi aktywnie współdziałać i pracować w grupie oraz nawiązywać kontakty i budować relacje społeczne;

- ma świadomość odmienności kulturowej decydującej o wysokich walorach estetycznych i merytorycznych tradycji ustnych Afryki i zdaje sobie sprawę z wagi i zasięgu ich oddziaływania na kształtowanie się postaw społecznych i politycznych;

- rozumie i docenia wartość tradycji ustnej Afryki;

- dostrzega potrzebę wzbogacenia swojej tradycji o pozytywne wartości literackie i kulturowe Afryki w relacjach międzykulturowych, traktuje kulturową synergię jako wartość dodaną.

Kontrola obecności - dopuszczalne dwie nieobecności, czyli 4 godz., w semestrze; w przypadku nieobecności spowodowanej chorobą zaświadczenie lekarskie usprawiedliwiające tę nieobecność powinno zostać przedłożone w terminie siedmiu dni roboczych od wskazanej w nim daty zakończenia zwolnienia.

Prezentacja grupowa dotycząca wybranego zagadnienia.

Nie dotyczy.