Ewolucja ustrojów państwowych i instytucji prawnych - ćwiczenia [2200-1P006C] Semestr letni 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 22

A.Ajnenkiel, Konstytucje polskie 1791 – 1997, wyd. 2

J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. VI [BLP]

A. Moniuszko, Wstęp do staropolskiego prawa sądowego, Warszawa 2017 [AM]

K. Sójka – Zielińska, Historia prawa, wyd. 10 i poźn. [KSZ]

M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, wyd. 9 [MS]

M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu, wyd. 3 [MW]

M. Wąsowicz, Prawo i obywatel, Warszawa 2015

Literatura dodatkowa do poszczególnych tematów będzie podawana w trakcie zajęć

22 lutego

1. Od monarchii absolutnej do monarchii konstytucyjnej: Ustrój Francji od połowy XVII w. do 1791 r.:

• monarchia absolutna w czasach Ludwika XIV;

• geneza rewolucji francuskiej;

• Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela;

• Francja monarchią konstytucyjną.

Źródła: L. de Rouvroy, diuk de Saint-Simon, Pamiętniki (fragment); A. de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja (fragment); Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 VIII 1789; konstytucja francuska z 3 IX 1791 (fragmenty).

Podręcznik: M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu: Ustrój Francji w okresie XVI–XVIII wieku; Francja początków konstytucjonalizmu.

1 marca

2. Od republiki do monarchii konstytucyjnej: Ustrój Francji 1792–1848:

• obalenie monarchii we Francji i jakobiński model władzy;

• od rządów jakobińskich do I Cesarstwa;

• przywrócona monarchia burbońska – karta konstytucyjna z 1814 r.;

• monarchia lipcowa.

Źródła: akt konstytucyjny ludu francuskiego z 6 messidora r. I (24 VI 1793, fragment); karta konstytucyjna Ludwika XVIII z 4 VI 1814.

Podręcznik: M. Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu: Francja początków konstytucjonalizmu; Francja konstytucyjna: 2. Konstytucje monarchiczne.

8 marca

3. Modele ustrojowe XX w.: Demokracja parlamentarna – II Rzeczpospolita 1918–1926:

• narodziny II Rzeczypospolitej;

• tzw. mała konstytucja z 1919 r.;

• konstytucja marcowa z 1921 r.

Źródła: uchwała Sejmu Ustawodawczego z 20 II 1919 w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa; konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 III 1921.

Podręcznik: J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego: cz. III, rozdz. 2, podrozdz. III–V.

15 marca

4. Modele ustrojowe XX w.: Państwo autorytarne – II Rzeczpospolita 1926–1939:

• przewrót majowy 1926 r.;

• nowela sierpniowa i funkcjonowanie władz centralnych 1926–1935;

• konstytucja kwietniowa z 1935 r.;

• parlamentaryzm II Rzeczypospolitej.

Źródła: ustawa z 2 VIII 1926 zmieniająca i uzupełniająca konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r.; ustawa konstytucyjna z 23 IV 1935; B. Singer, Od Witosa do Sławka (fragment).

Podręcznik: J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego: cz. III, rozdz. 2, podrozdz. III–V.

22 marca

5. Modele ustrojowe XX w.: Sowiecki model ustrojowy – Polska 1944–1989:

• objęcie władzy przez komunistów i tzw. mała konstytucja z 1947 r.;

• konstytucja PRL z 1952 r. i jej nowelizacje – adaptacja sowieckiego modelu władzy;

• miejsce PZPR w systemie władzy;

• przemiany ustrojowe późnego PRL.

Źródła: ustawa konstytucyjna z 19 II 1947 o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej; konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 VII 1952.

Podręcznik: A. Ajnenkiel, Konstytucje polskie 1791–1997: W dobie obowiązywania małej konstytucji z 1947 roku; Konstytucja PRL z 1952 roku; Praktyki konstytucyjne.

29 marca

6. Organizacja sądownictwa – od sądownictwa stanowego do sądownictwa powszechnego:

• Zasady organizacji sądownictwa stanowego w średniowieczu i wczesnej nowożytności.

• Trybunał Koronny – przykład sądu szlacheckiego z czasów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej.

• Wprowadzenie sądownictwa powszechnego w XVIII i XIX w. – zasady organizacji.

• Początki funkcjonowania sądownictwa powszechnego na ziemiach polskich – Księstwo Warszawskie i tzw. Królestwo Kongresowe.

Źródła: konstytucja o Trybunale Koronnym z 1578; konstytucja Księstwa Warszawskiego z 22 VII 1807 (fragment); ustawa konstytucyjna Królestwa Polskiego z 27 XI 1815 (fragment).

Podręcznik: M. Wąsowicz, Prawo i obywatel: rozdz. V.

5 kwietnia

7. Od procesu skargowego do cywilnego

• zasady procesu skargowego – proces rzymsko-kanoniczny;

• proces skargowy na przykładzie procesu ziemskiego w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w.;

• ewolucja środków dowodowych;

• nowoczesny proces cywilny na przykładzie kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r.

Źródła: konstytucja Formula processus iudiciarii z 1523 r.; kodeks postępowania cywilnego z 29 XI 1930 (fragmenty).

Podręcznik: A. Moniuszko, Wstęp do staropolskiego prawa sądowego: rozdz. 6; K. Sójka-Zielińska, Historia prawa: cz. I, rozdz. IV, podrozdz. 1–2, cz. II, rozdz. IV, podrozdz. 1.

Metody dydaktyczne: analiza źródeł, pogadanka, prezentacje multimedialne, elementy pracy grupowej; rozwiązywanie stanów faktycznych

Warunki zaliczenia ćwiczeń

• Obecność na zajęciach

Bez żadnych konsekwencji dopuszczalne są trzy nieobecności na zajęciach w ciągu całego roku. 4-5 nieobecności wymaga zaliczenia ich na dyżurze lub przygotowania stanów faktycznych do rozwiązania, powyżej 5 nieobecności – zaliczenie całości materiału ćwiczeń

UWAGA! Nieobecność na więcej niż połowie zajęć – poza szczególnymi przypadkami losowymi – powoduje brak zaliczenia ćwiczeń

• Zaliczenie kolokwiów

W trakcie zajęć planowane są dwa kolokwia, z obu trzeba uzyskać co najmniej 50%

Dopuszczenie do egzaminu w terminie zerowym (co najmniej ocena dobra z ćwiczeń):

1. Obecność na zajęciach i zaliczenie kolokwiów

2. Regularna aktywność na zajęciach (ocena bieżąca).

3. Zaliczenie kolokwium dopuszczającego, które odbędzie się w drugiej połowie kwietnia. Zakres: całość przerobionego do tej chwili materiału na ćwiczeniach.