Jak wygląda Bóg? Człowiek i Bóg w kulturze wschodniochrześcijańskiej - od Atanazego Wielkiego do Jerzego Nowosielskiego.

ogólnouniwersyteckie

Uczestnik seminarium powinien posiadać podstawową wiedzę i orientację w zakresie kultury wschodniochrześcijańskiej, głównych kierunków myśli i form kultury świata późnoantycznego i bizantyńskiego, posiadać umiejętności rozumienia i interpretowania tekstów kultury: traktatów teologicznych i filozoficznych, dzieł literatury pięknej oraz dzieł sztuki.

Seminarium jest poświęcone rozpatrywaniu zasadniczych koncepcji Boga, człowieka i charakteru ich relacji w tradycji wschodniochrześcijańskiej. Poszukiwanie wizji Boga i Człowieka odbywa się poprzez sięganie do całego spektrum przejawów tradycji wschodniochrześcijańskiej, wyrażonych w teologii, filozofii, literaturze, sztukach plastycznych, architekturze, liturgii, doświadczeniu mistycznym i praktyce ascetycznej. Seminarium jest skonstruowane jako interdyscyplinarne odczytanie form kultury wschodniochrześcijańskiej, poprzez porównanie i zestawienie ze sobą konceptów teologicznych i dzieł sztuki, kierunków myśli filozoficznej i kulturowych archetypów, literatury i obrzędów liturgicznych.

Formułowanie wizji Boga i Człowieka ma na celu uchwycenie ogólnej postaci rzeczywistości, jaka rodzi się w kulturze wschodniochrześcijańskiej, opisanie podstawowych kategorii myśli i języka sztuki, w ramach których konstruuje się antropologia wschodniochrześcijańska. Ważną metodą poznania konceptów kultury wschodniochrześcijańskiej jest komparatystyczne odwołanie do fenomenów kultury zachodniej oraz próba odnalezienia paraleli pomiędzy dawnym systemem myśli i kultury a współczesną humanistyką.

Celem seminarium jest przeprowadzenie archeologii doświadczenia wschodniochrześcijańskiego, istniejącego w chronologicznych ramach bizantyńskiego kręgu kulturowego oraz jego genetycznych pochodnych w kulturze europejskiej. Nasze wędrowanie po polis, nie mającej stałego miejsca, można umownie nazwać kierunkiem od Atanazego Wielkiego do Jerzego Nowosielskiego. Pragniemy szukać inspiracji, jakie rodzą się w jej murach, otwartych na syntezy i interpretacje. Stawiamy pytanie o obraz Boga oraz o jego relację ze światem i człowiekiem.

Seminarium jest propozycją współ-myślenia, opartego na kilku osobach prowadzących i otwartej dyskusji. Przed seminarium osoby prowadzące podają lektury, będące z jednej strony tekstami źródłowymi, sięgającymi bezpośrednio do żywego doświadczenia tradycji wschodniochrześcijańskiej, zaś z drugiej strony tekstami proponującymi współczesną interpretację owej tradycji. „Lektura” to także materiał ikonograficzny (obrazy, filmy) oraz muzyczny. Osoby prowadzące przedstawiają przygotowane przez siebie zagadnienia, skupione wokół wybranych tekstów, po czym następuje dyskusja, interpretacja lektur i omówienie podjętych tematów. Każde seminarium pomyślane jest jako nieustanne przechodzenie pomiędzy pułapami doświadczenia ludzkiego: od teologii ku sztuce, od filozofii ku literaturze, od mistyki ku polityce, od antropologii ku semiotyce, od starożytności ku współczesności.

Proponowane tematy:

1. Czy Bóg jest problemem kosmosu czy tylko człowieka? (Problem wschodniochrześcijańskiej metafizyki)

2. Czy Bóg posiada swoje prywatne życie? (Trójca Święta, wschodniochrześcijański personalizm).

3. Po co Bogu świat? (Co znaczy być stwórcą, w jakiej relacji artystycznej Bóg występuję względem świata, co skłania Boga do twórczości).

4. Czy Bóg ma uczucia?

5. Czas Boga (koncepcje czasu i wieczności).

6. Bogoczłowiek. Paradygmat wcielenia - chrześcijaństwo jako cud, skandal i głupota.

7. Bóg umarł. Śmierć Chrystusa, ofiara i odczucie, że z Bogiem i światem jest coś nie tak.

8. Jak Bóg mówi? (rodzenie się Ewangelii, semicka rekonstrukcja tekstu i żywy głos Chrystusa).

9. Jaką twarz miał Chrystus?

10. Jak smakuje Bóg? (tajemnica liturgii i sztuki).

11. Gdzie mieszka Bóg? (świątynia).

12. Bóg kulturowego pogranicza Wschód-Zachód — od Sycylii po Wilno.

13. „Ruski Bóg” w Rzeczypospolitej - dziedzictwo Polski, Ukrainy, Litwy, Białorusi.

14. Ciało Boga - Kościół.

15. Bóg Tołstoja - kim jest człowiek. Nie-miłość (Wojna i pokój, Sonata Kreutzerowska).

16. Bóg Dostojewskiego - rewolucja i transcedencja (Biesy, Bracia Karamazow).

17. Bóg Bułhakowa - Ewangelia według szatana (Mistrz i Małgorzata).

18. Bóg Tarkowskiego (Stalker, Nostalgia, Ofiarowanie).

19 Spojrzenie Norwida - wiersz Sen.

20. Kazimierz Malewicz - bardzo kwadratowy Bóg.

21. Jerzy Nowosielski - Prorok na skale.

Gośćmi seminarium będą: prof. Jerzy Axer, prof. Robert Sucharski, prof. Alina Nowicka-Jeżowa, prof. Maria Poprzęcka, prof. Paweł Stępień, prof. Hieronim Grala, prof. Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, ks. dr Henryk Paprocki, dr Ivan Dimitrijević, dr Bogna Kosmulska oraz członkowie Pracowni „Speculum Byzantinum”.

do każdego bloku tematycznego będą podawane teksty źródłowe i interpretacyjne, omawiane w trakcie zajęć.

Absolwent , po zakończeniu zajęć:

- zna podstawowe kategorie kultury wschodniochrześcijańskiej i rozumie ich rolę w kulturze europejskiej - K_W01

- zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury - K_W05

- zna podstawowe kierunki myśli i sztuki w kulturze wschodniochrześcijańskiej, opisujące wizję Boga i Człowieka - K_W06

- potrafi dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych-K_U02

- umie przygotować wystąpienie ustne uwzględniające potrzeby odbiorców K_U11

- wie jak zaplanować i zrealizować pracę grupową K_U12

- jest gotów do podejmowania pracy zespołowej K_K02

- ma zdolność rozumienia wagi i złożoności kultury K_K08

Metody oceny:

obecność, rozumienie lektury, aktywny udział w dyskusji i pracy w grupie.

Metody dydaktyczne:

Zajęcia są prowadzone jako wykład z elementami analizowania i interpretowania tekstów źródłowych oraz dyskusji, analiza i interpretacja tekstów źródłowych.

Dozwolone 2 nieobecności

Zaliczenie na podstawie sumy aktywności studenta i przygotowanych wystąpień