Churches of the Byzantine tradition in Ukraine - Between Constantinople, Rome, and Moscow

Zajęcia mają na celu zapoznanie studenta z historią relacji Kościoła ukraińskiego z Patriarchatem Konstantynopola, historią unii z Kościołem rzymskim, w wyniku której powstał Kościół greckokatolicki, a także z historią skomplikowanych relacji z Patriarchatem Moskiewskim oraz sytuacją obecną Kościoła ukraińskiego (kwestia autokefalii). Omawiane będą tradycje i zwyczaje ukraińskiego chrześcijaństwa, tradycja i jego obrzędowość.

Zajęcia są wstępem do poznania historii oraz wybranych tradycji Kościoła na ziemiach Ukrainy i poza jej granicami, z uwzględnieniem zawiłych relacji z Kościołem Matką – Patriarchatem Konstantynopola, Rzymem oraz Patriarchatem Moskiewskim od czasów jego powstania. Ruś Kijowska przyjęła chrześcijaństwo w formie bizantyńskiej. Kościół początkowo znajdował się w jurysdykcji patriarchy ekumenicznego. Od XIV wieku większość Rusinów znajdowała się pod polityczną kontrolą katolickiej Litwy. Kościół ruski w 1439 roku przystąpił do unii z Rzymem. Po czasie unia ta została odrzucona. Unia brzeska zawarta w 1596 roku podzieliła ostatecznie ten Kościół na dwie wspólnoty: prawosławną i greckokatolicką. W 1686 roku Prawosławna Metropolia Kijowska przeszła spod jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopola pod zwierzchnictwo Patriarchatu Moskiewskiego. XX wiek był poszukiwaniem drogi do autokefalii ukraińskiego Kościoła. Aż do końca 2018 roku istniały trzy prawosławne wspólnoty. Ostatecznie Kościół ukraiński otrzymał autokefalię od Patriarchatu Ekumenicznego w 2019 roku, co jednak nie zażegnało sporów w łonie tego Kościoła. Na zajęciach studenci poznają historię oraz tradycje Kościoła ukraińskiego. Omówiona zostanie sytuacja obecna ukraińskich Kościołów, a także historia diaspory ukraińskiej na zachodzie Europy oraz w Ameryce, najważniejsze ośrodki monastyczne. Pomocą w rozważaniach podczas zajęć służyć będzie wybrana literatura przedmiotu, wskazane dzieła literackie, przykłady ikonografii oraz architektury religijnej.

Zajęcia mają charakter konwersatorium. Uczestnicy będą przez wykładowcę zobowiązani przygotowywać się do następnych zajęć, zapoznając się z literaturą przedmiotu. Przy zaliczeniu zajęć będą brane pod uwagę następujące elementy: odpowiedź ustna na ocenę, dotycząca omawianych podczas zajęć zagadnień, obecność (możliwe 2 nieobecności w ciągu semestru) i aktywne uczestnictwo w zajęciach.

W zakresie wiedzy:

- wykazuje się podstawową wiedzą z zakresu historii oraz obrzędowości Kościołów tradycji ukraińskiej

- zna podstawowe zasady wiary Kościoła prawosławnego oraz katolickiego

- zna wybraną terminologią w języku polskim oraz ukraińskim

- posiada podstawową wiedzę z zakresu historii, bizantyńskiej obrzędowościoraz teologii

- zna przyczyny zawiązywania unii kościelnych np. unii brzeskiej

- posiada podstawową wiedzę na temat Kościołów ukraińskich i ich miejsc kultu

- rozróżnia terminy: Metropolia Kijowska, Patriarchat Ekumeniczny, Patriarchat Moskiewski, autokefalia, wyznanie, obrządek.

W zakresie umiejętności:

- potrafi przygotować referat na wskazany przez prowadzącego temat

- bierze udział w dyskusji na wybrane tematy dotyczące analizowanych zagadnień

- wykorzystuje znajomość terminologii przedmiotowych zagadnień w wypowiedziach:

- korzysta z wybranych tekstów kultury dla uzasadnienia własnego stanowiska na określony temat

- w wypowiedziach posługuje się określoną w przedmiocie terminologią

W zakresie kompetencji społecznych:

- jest otwarty na dialog międzywyznaniowy i międzyreligijny.

- wykazuje postawę otwartą na różnorodną kulturę poszczególnych narodów i grup etnicznych, rozumiejąc w kontekście historycznym nadanie autokefalii, zawiązywanie poszczególnych unii kościelnych

-rozumie zasady tolerancji

-aktywne uczestnictwo w zajęciach

-odpowiedź ustna dotycząca tematyki zajęć