Zapis historii kultury materialnej w krajobrazie Gór Swiętokrzyskich

geografia
gospodarka przestrzenna
ochrona środowiska

fakultatywne

Zajęcia przeznaczone są dla studentów posiadających podstawową wiedzę z zakresu geografii fizycznej i gospodarki przestrzennej.

zdalnie

W roku akademickim 2020/2021 zajęcia odbędą się w formie zdalnej.

Środowisko przyrodnicze Gór Świętokrzyskich. Budowa geologiczna, geomorfologia, gleby, klimat, wody powierzchniowe. Góry Świętokrzyskie jako region - podział na jednostki.

Surowce mineralne Gór Świętokrzyskich i ich eksploatacja w okresie pradziejowym, czasach historycznych i współcześnie. Kamieniołomy świętokrzyskie (m.in. Kadzielnia, Ślichowice, Wietrznia, Rzepka). Przemiany rzeźby powierzchni wywołane zmianami klimatu i działalnością gospodarczą człowieka w holocenie. Palinologiczne ślady obecności człowieka.

Człowiek w Górach Świętokrzyskich - początki rolnictwa (neolit), górnictwo i metalurgia epok brązu i żelaza (m.in. Miedzianka, Nowa Słupia), rozwój stałego osadnictwa w średniowieczu. Rolnictwo i przemysł w regionie świętokrzyskim. Toponomastyka. Etnografia obszaru Świętokrzyskiego.

Zajęcia obejmują swoim zakresem następujące zagadnienia:

Środowisko przyrodnicze Gór Świętokrzyskich. Budowa geologiczna, geomorfologia, gleby, klimat, wody powierzchniowe. Góry Świętokrzyskie jako region - podział na jednostki.

Surowce mineralne Gór Świętokrzyskich i ich eksploatacja w okresie pradziejowym, czasach historycznych i współcześnie. Kamieniołomy świętokrzyskie (m.in. Kadzielnia, Ślichowice, Wietrznia, Rzepka). Przemiany rzeźby powierzchni wywołane zmianami klimatu i działalnością gospodarczą człowieka w holocenie. Palinologiczne ślady obecności człowieka.

Człowiek w Górach Świętokrzyskich - początki rolnictwa (neolit), górnictwo i metalurgia epok brązu i żelaza (m.in. Miedzianka, Nowa Słupia), rozwój stałego osadnictwa w średniowieczu. Rolnictwo i przemysł w regionie świętokrzyskim. Toponomastyka. Etnografia obszaru Świętokrzyskiego.

Wycieczki.

Okolice Chęcin. Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy (m.in. Góra Zamkowa, Góra Zelejowa, Góra Rzepka, Miedzianka, Jaskinia Raj, rezerwaty kieleckie: Kadzielnia, Ślichowice, Wietrznia, Karczówka).

Pradzieje i czasy historyczne regionu Świętokrzyskiego: Krzemionki Opatowskie, Nowa Słupia, Święty Krzyż, śladami Cystersów.

Gardziel Z., 1992, Góry Świętokrzyskie. Przewodnik do ćwiczeń terenowych. Wyd. UMCS, Lublin.

Kaczanowski P., Kozłowski J.K., Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.). Wielka Historia Polski t.1. Wyd. Fogra.

Klimaszewski M., 1972, Geomorfologia Polski. T.1. Polska Południowa, Góry i Wyżyny. PWN, Warszawa.

Lindner L. (red.), 1992, Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Wydawnictwo PAE, Warszawa.

Mityk J., 1995, W Góry Świętokrzyskie. WSIP. Warszawa

Stupnicka E., Stemień-Sałek M., 2001, Poznajemy Góry Świętokrzyskie. Wycieczki Geologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tunia K. (red.), 1997, Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej. IAiE PAN, Kraków.

Najważniejsze kierunkowe efekty kształcenia:

Wiedza:

K_W04 zna rolę i znaczenie zasobów przyrody dla funkcjonowania człowieka oraz rozumie wzajemne związki przyroda-społeczeństwo

K_W05 zna koncepcje geograficzne wyjaśniające zróżnicowanie zjawisk i procesów na powierzchni Ziemi

K_W06 ma rozszerzoną wiedzę o najważniejszych problemach przyrodniczych i społecznych współczesności w skali lokalnej, regionalnej, globalnej oraz wyjaśnia ich genezę oraz konsekwencje

K_W13 ma wiedzę o najnowszych trendach w rozwoju badań naukowych w Polsce i za granicą oraz zastosowaniach osiągnięć naukowych w praktyce

Umiejętności:

K_U01 potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną do opisu i rozwiązania problemu badawczego

K_U06 Potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać wzajemne relacje między zjawiskami i procesami społecznymi i przyrodniczymi na różnych obszarach

K_U07 potrafi opracować diagnozę stanu komponentów środowiska oraz oceniać skutki oddziaływań na środowisko

Kompetencje społeczne:

K_K01 rozumie potrzebę poszerzania kompetencji zawodowych i aktualizacji wiedzy geograficznej, wzbogaconej o wymiar interdyscyplinarny

K_K05 rozumie wartość różnorodności geosfery oraz postępuje z poczuciem odpowiedzialności za stan ekosystemów i zasobów Ziemi

Najważniejsze, przedmiotowe efekty kształcenia:

WIEDZA

1. ma podstawowe wiadomości z zakresu środowiska przyrodniczego oraz historii zagospodarowania Gór Świętokrzyskich.

2. zna główne fazy aktywności gospodarczej człowieka w regionie świętokrzyskim oraz ich skutki w środowisku.

UMIEJĘTNOŚCI

1. potrafi podać genezę głównych typów skał występujących w Górach Świętokrzyskich oraz jakie jest ich ich znaczenie gospodarcze.

2. potrafi powiązać gospodarczą działalność człowieka w przeszłości (rozwój rolnictwa, metalurgii pradziejowej, wylesienia) ze skutkami morfologicznymi.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych z zakresu zastosowania interdyscyplinarnych metod badawczych w geografii fizycznej i społeczno-gospodarczej.

2. rozumie znaczenie szczegółowych badań interdyscyplinarnych w ocenie dynamiki zmian środowiska przyrodniczego.

Nakład pracy studenta:

Udział w zajęciach - 40 godzin

Przygotowanie prezentacji - 10 godzin

Łącznie – 50 godzin

Zaliczenie przedmiotu odbędzie się na podstawie wygłoszonej prezentacji (indywidualnie lub w grupie 2 osobowej) oraz aktywnego udziału w zajęciach. Lista tematów do wyboru zostanie wysłana w tygodniu poprzedzającym zajęcia. Prezentacje (na około 20-25 minut) należy przygotować korzystając z zasobów internetowych (z odpowiednimi powołaniami) i dostępnej literatury.

nie dotyczy