Wyspa Wielkanocna: stereotypy a nauka

fakultatywne

w sali

Celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawową wiedzą dotyczącą Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui) - położonej na Pacyfiku polinezyjskiej kolonii Chile. Prócz wprowadzenia do historii i kultury wyspy, szczególny nacisk położony jest na polemikę z obiegowymi, stereotypowymi przekonaniami na temat Rapa Nui i przedstawienie faktów naukowych związanych z jej dziejami.

Szczegółowy zakres tematów

1. Wstęp. Eurocentryczne podejście dawnych podróżników.

2. Zarys historii Wyspy Wielkanocnej.

3. Skąd przypłynęli mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej?

4. Posągi moai: czym są i dlaczego nie wszystkie stoją?

5. Teoria "upadku cywilizacji": czy Wyspa Wielkanocna naprawdę sprowadziła na siebie zagładę?

6. Wyspa w mediach: film National Geographic i jego krytyka.

7. Długousi i Krótkousi: jak to było z wojnami plemion?

8. Kanibalizm i inne kontrowersyjne praktyki kulturowe: co tak naprawdę działo się na Wyspie Wielkanocnej?

9. Kim był Człowiek-Ptak?

10. Wyspa w kulturze popularnej: komiksy.

11. Wyspa w relacjach podróżniczych: błędne poglądy.

12. Wyspa w relacjach podróżniczych: zafałszowane przekłady.

13. Wyspa oczyma Rapanujczyków: film Leo Pakaratiego.

14. Dzisiejsze problemy Wyspy Wielkanocnej.

• wybrane artykuły z periodyków: „Rapa Nui Journal”, „Revista de Marina”, „Revista Pacífico”

• J. Diamond, Upadek. Dlaczego niektóre społeczeństwa upadły, a innym się udało, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005 (1 rozdział)

• T. L. Hunt, Rethinking the Fall of Easter Island, American Scientist, IX-X 2006

• Z. Jakubowska[-Vorbrich], Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur, ISIiI UW – MHPRL, Warszawa 2013 (fragmenty)

• Z. Jakubowska[-Vorbrich], Still More to Discover. Easter Island in an Unknown Manuscript by the Forsters from the 18th Century / Wciąż odkrywana. Wyspa Wielkanocna w nieznanym rękopisie Forsterów z XVIII wieku, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich, Warszawa 2014

• Z. Jakubowska[-Vorbrich], „Wyspa Wielkanocna: egzystencja etni polinezyjskiej w ramach państwa chilijskiego” [w:] Społeczne problemy Ameryki Łacińskiej, Jacek Knopek, Michał Drgas [red.], Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, ss. 112–132

• Z. Jakubowska[-Vorbrich], „Aneksja Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui) przez Chile”, Nautologia, nr 152, 2015, ss. 43–50

• Z. Jakubowska-Vorbrich, „Legends and Traditions of Easter Island (Rapa Nui) and Problems of Their Translation”, w: Translation Landscapes – Internationale Schriften zur Übersetzungswissenschaft, Band 2, eds. Piotr Sulikowski, Anna Sulikowska, Emil Lesner, Verlag Dr. Kovač, 2018, ss. 361-384.

• Z. Jakubowska[-Vorbrich], „Dawne rolnictwo Wyspy Wielkanocnej. Polemiczne podejście do teorii upadku społeczeństwa”. Myśl Ludowa nr 8/2016, ss. 137–162

Student zna i rozumie podstawową terminologię, przedmiot i kierunki badań obejmujące historię i kulturę Wyspy Wielkanocnej; najważniejsze wydarzenia i procesy z zakresu historii Wyspy Wielkanocnej oraz istotne aspekty jej kultury (K_W03; K_W06).

Student potrafi czytać ze zrozumieniem teksty dotyczące tematyki związanej z historią i kulturą Wyspy Wielkanocnej; przedstawić własne poglądy, opinie, dyskutować, prezentować przygotowane zagadnienia związane z historią i kulturą Wyspy Wielkanocnej; rozpoznawać różne rodzaje tekstów historycznych, umiejscowić je w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym oraz przeprowadzić ich analizę z użyciem podstawowej terminologii właściwej naukom historycznym; samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności z wykorzystaniem odpowiednich źródeł i opracowań historycznych (tekstów źródłowych, opracowań monograficznych itp.); napisać oraz zredagować pracę pisemną z zastosowaniem odpowiednich metod z zakresu nauki o historii; przygotować wystąpienia ustne z zastosowaniem odpowiednich metod obejmujących m.in. metodologię z zakresu nauki o historii oraz właściwych źródeł; posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla nauki o historii (K_U01; K_U02; K_U03; K_U04; K_U05; K_U06; K_U07).

Student jest gotów do krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności i rozumie także potrzebę ciągłego doskonalenia się i rozwoju; planowania i organizacji pracy, rozwoju swojej przedsiębiorczości, współdziałania w zespole oraz przestrzegania zasad etyki zawodowej; śledzenia współczesnych procesów i zjawisk zachodzących w kulturze i historiografii Wyspy Wielkanocnej (K_K01; K_K02; K_K04).

Ocenie podlega stopień zaangażowania uczestników – w tym przygotowywanie referatów. Istotna będzie także obecność.

Na zakończenie kursu studenci przystąpią do zaliczenia. Jego forma (ustne, pisemne) i tryb (zdalne, stacjonarne) uzależnione będą od sytuacji epidemicznej