Historia starożytna [3006-HST2] Rok akademicki 2020/21
Ćwiczenia, grupa nr 1

Grupa 0

Grupa 01

Patrz niżej część B „Zakres tematów”.

Niezależnie od zestawionych tam lektur wszystkich uczestników zajęć obowiązuje bieżące sprawdzanie wszystkich pojawiających się w źródłach i opracowaniach nazw geograficznych w Atlasie Historii Starożytnej Ludwika Piotrowicza, not biograficznych o autorach źródeł w Słowniku pisarzy antycznych pod red. Anny Świderkówny a niejasnych terminów w zależności od potrzeb w Małej encyklopedii kultury świata antycznego, pod red. Kazimierza Kumanieckiego, Oxford Classical Dictionary wyd. 3 (pod red. S. Hornblowera & A. Spawfortha) lub Der Neue Pauly (istnieje też wersja angielsko-języczna New Pauly)

Najważniejsze lektury pomocnicze:

Niezależnie od opracowań do poszczególnych tematów (patrz poniżej), przy lekturze każdego tekstu źródłowego są Państwo zobowiązani do sprawdzenia wszystkich występujących w tekście, a przedtem Państwu nieznanych, imion, nazw własnych, terminów technicznych, nazw geograficznych (w tym ostatnim wypadku muszą Państwo potrafić wskazać odpowiednie miejsce na mapie świata starożytnego) itp. W przygotowaniu do wszystkich zajęć niezbędne będą zatem m.in. następujące książki:

Encyklopedia sztuki starożytnej (Warszawa, wiele wydań);

P. GRIMAL, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej (Wrocław 1987);

Mała encyklopedia kultury antycznej. A-Z (Warszawa, wiele wydań);

D. SACKS, Encyklopedia świata starożytnych Greków (Warszawa 2001);

Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. ŚWIDERKÓWNY (Warszawa, wiele wydań).

Szczególnie ważna jest systematyczna praca z Atlasem do historii starożytnej L. PIOTROWICZA (Warszawa, wiele wydań). Będzie on nam towarzyszył na każdych zajęciach.

Grupa 0

Orientacyjny plan zajęć w porządku omawianych źródeł antycznych:

I. ĆWICZENIA 1-2: Zajęcia wstępne — źródłoznawstwo antyczne

Opracowania:

H. PODBIELSKI, „Historia przekazu literatury greckiej”, [w:] Literatura starożytnej Grecji, red. H. Podbielski, t. I (Epika — Liryka — Dramat), Lublin 2005, ss. 9-24;

L.D. REYNOLDS & N.G. WILSON, Skrybowie i uczeni. O tym, w jaki sposób antyczne teksty literackie przetrwały do naszych czasów, Warszawa 2008, ss. 15-68;

E. WIPSZYCKA (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I (Uwaga! 1. wyd.), Warszawa 1979, ss. 9-37 („Wprowadzenie do źródłoznawstwa antycznego”).

Plan zajęć:

Spotkanie 1:

1) Zajęcia wstępne: biblioteki, lektury pomocnicze, sprawy organizacyjne itp.

Spotkanie 2:

1) Mechanizmy i „progi” selekcji literatury starożytnej – przyczyny oraz warunki przetrwania lub zaginięcia dzieł antycznych.

[lektury: H. PODBIELSKI, „Historia przekazu literatury greckiej”…; L.D. REYNOLDS & N.G. WILSON, Skrybowie i uczeni...; E. WIPSZYCKA, „Wprowadzenie do źródłoznawstwa antycznego”…].

II. ĆWICZENIA 3-6: Władza jednostki, kompetencje wspólnoty, proces decyzyjny, konflikty w Iliadzie (+ Problem warsztatowy: Historyczność świata Homerowego)

Źródła:

Homer, Iliada (w tłum. M. Jeżewskiej) (wiele wydań).

Opracowania:

B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków, t. I, Warszawa 1988, ss. 118-126 („Poematy homerowe”);

B. BRAVO, „Polis u Homera”, [w:] Świat antyczny. Stosunki społeczne, ideologia i polityka, religia. Studia ofiarowane Izie Bieżuńskiej-Małowist…, red. B. Bravo, J. Kolendo, W. Lengauer, Warszawa 1988, ss. 17-65;

O. MURRAY, Narodziny Grecji, Warszawa 2005, ss. 52-95;

B. PATZEK, Homer i jego czasy, Warszawa 2007;

T. SINKO, Zarys historii literatury greckiej, Warszawa 1959, t. I, ss. 46-100;

L. TRZCIONKOWSKI, „Historyczne aspekty eposu homeryckiego”, [w:] Literatura starożytnej Grecji, red. H. Podbielski, t. I (Epika — Liryka — Dramat), Lublin 2005, ss. 41-66.

Plan zajęć:

Spotkanie 3 [źródła: Iliada, ks. I-XII]:

1) Przyczyny, przebieg i charakter konfliktu Agamemnona z Achillesem;

2) Pozycja Achillesa w obozie achajskim.

[lektury: B. PATZEK, Homer i jego czasy, ss. 9-18; O. MURRAY, Narodziny Grecji…]

Spotkanie 4 [źródła: całość Iliady]:

1) Inne konflikty jednostek ze wspólnotą w Iliadzie;

2) Charakter władzy Agamemnona;

3) Zgromadzenie i inne instytucje Achajów (sposób działania, kompetencje).

[lektury: B. PATZEK, Homer i jego czasy, ss. 66-93; O. MURRAY, Narodziny Grecji…]

Spotkanie 5 [źródła: całość Iliady]:

1) Kwestia homerycka – geneza oraz charakterystyka poematów Homerowych.

[lektury: B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków, t. I, ss. 118-124; B. PATZEK, Homer i jego czasy, ss. 41-65; T. SINKO, Zarys historii literatury greckiej…]

Spotkanie 6 [źródła: całość Iliady]:

1) Problem historyczności świata Homerowego;

2) Podsumowanie zajęć: Achajowie – polis czy monarchia?

[lektury: B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków, t. I, ss. 124-126; B. BRAVO, „Polis u Homera”…; O. MURRAY, Narodziny Grecji…; L. TRZCIONKOWSKI, „Historyczne aspekty eposu homeryckiego”]

III. ĆWICZENIA 7-10: Teognis – polis i arystokracja (+ Problem warsztatowy: Poezja biesiadna jako narzędzie walki politycznej)

Źródła:

Wszystkie utwory Teognisa i jemu przypisywane [w:] Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, Warszawa—Poznań 1996 (i późniejsze).

Opracowania:

B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków, t. I, Warszawa 1988, ss. 127-157 („Społeczeństwo czasów archaicznych”), ss. 189-212 („Nowe zjawiska w życiu społecznym i w systemie sprawowania władzy…”) oraz ss. 337-347 („Kultura Grecji archaicznej”);

J. DANIELEWICZ, Wstęp („Liryka starożytnej Grecji”) [w:] Liryka starożytnej Grecji, ss. 12-128;

O. MURRAY, Narodziny Grecji, Warszawa 2005, ss. 266-289;

T. SINKO, Zarys historii literatury greckiej, Warszawa 1959, t. I (informacje o Teognisie);

M. WĘCOWSKI, Sympozjon, czyli wspólne picie, Warszawa 2011, s. 39-61.

Plan zajęć:

Spotkanie 7:

1) Liryka grecka, jej gatunki i ich charakterystyka;

2) Okoliczności wykonania oraz publiczność liryki indywidualnej;

3) Sympozjon i styl życia arystokracji.

[lektury: B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków…, ss. 337-347; J. DANIELEWICZ, „Wstęp”…; M. WĘCOWSKI, Sympozjon...]

Spotkanie 8 [źródła: wszystkie utwory Teognisa i jemu przypisywane]:

1) Datowanie życia Teognisa;

2) Tło historyczne jego twórczości;

3) Obraz konfliktów społecznych u Teognisa – „bohaterowie negatywni” jego utworów.

[lektury: B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, Historia starożytnych Greków…, ss. 127-157 oraz ss. 189-212; T. SINKO, Zarys historii literatury greckiej…]

Spotkania 9-10 [źródła: wszystkie utwory Teognisa i jemu przypisywane]:

1) Tożsamość arystokraty u Teognisa;

2) Adresaci utworów;

3) Ideał społeczny poety;

4) Cel i przesłanie utworów;

5) Podsumowanie: Poezja biesiadna jako narzędzie walki politycznej.

[lektury: Powtórzenie wszystkich opracowań do tego tematu]

IV. ĆWICZENIA 11-15: Kto to jest demagog? Kleon i Alkibiades u Tukidydesa (+ Problem warsztatowy: Standardy badawcze historiografii starożytnej oraz retoryka w warsztacie historyka antycznego)

Źródła:

Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, oprac. R. Turasiewicz, (Biblioteka Narodowa „Ossolineum“), Wrocław 1991.

Opracowania:

B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, „Historiografia antyczna”, [w:] E. WIPSZYCKA (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. źródłoznawstwo starożytności klasycznej (wyd. 2. zmienione), Warszawa 2001, t. I/II, ss. 9-39 oraz ss. 71-74 („Herodot”) i ss. 124-128 („Tukidydes”);

B. BRAVO, M. WĘCOWSKI, E. WIPSZYCKA, A. WOLICKI, Historia starożytnych Greków, t. II: Okres klasyczny, Warszawa 2009, ss. 393-402 („Topografia ateńskiej demokracji”), ss. 442-473 („Demokracja ateńska w działaniu”);

R. TURASIEWICZ, „Wstęp”, [w:] Tukidydes, Wojna peloponeska, Wrocław 1991, ss. V-CXXXI.

Plan zajęć:

Spotkanie 11-12 [źródła: Tukidydes, ks. I, rozdz. 1-23]:

1) Gatunki i charakterystyka historiografii antycznej;

2) Początki historiografii greckiej (tzw. „logografowie”, Herodot);

3) Życie Tukidydesa (źródła, problemy datowania życia historyka, stan jego dzieła);

4) Deklaracje programowe Tukidydesa na temat metody i celu badań historycznych;

5) Charakter narracji Tukidydesa, rola mów.

[lektury: B. BRAVO & E. WIPSZYCKA, „Historiografia antyczna”, ss. 9-39 oraz ss. 71-74 i ss. 124-128; B. BRAVO, M. WĘCOWSKI, E. WIPSZYCKA, A. WOLICKI, Historia starożytnych Greków...; R. TURASIEWICZ, „Wstęp”…]

Spotkanie 13-15 [źródła: Tukidydes, cała ks. III; analizować szczegółowo będziemy rozdz. 25-50]:

1) Tło historyczne „Debaty Mityleńskiej”;

2) Kleon historyczny i postać Kleona u Tukidydesa;

3) Przedmiot debaty – problem prawny, mechanizmy decyzyjne;

4) Argumenty Kleona i Diodota; kompozycja obu mów; „mowy podwójne” u Tukidydesa;

5) Kontekst „Debaty Mityleńskiej” w III księdze Wojny peloponeskiej.

[literatura: pozostałe lektury z bibliografii do tego tematu]

„Polityka w świecie rzymskim”

Zajęcia wstępne

- Omówienie kwestii organizacyjnych

- Podstawowe pomoce badawcze historyka starożytnego Rzymu (bibliografia, biblioteki etc.)

Blok 1: Najazd Gallów: religia i polityka w Republice Rzymskiej.

1.1. Najazd Gallów w relacji Polibiusza

- Datowanie najazdu galijskiego (jak starożytni określali daty roczne?)

- Polibiusz i jego źródła informacji

- Dlaczego Polibiusz pisze o najeździe galijskim?

Źródło:

Polibiusz, Dzieje, I.1-6; II.13-35

Opracowania:

Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, I/II2, red. E. Wipszycka, PWN Warszawa 2001, ss. 102-105 (o Polibiuszu); ss. 553-557 (o określaniu dat rocznych w starożytności); F. Walbank, A Historical Commentary on Polybius, vol. I Oxford 1957, repr. 1970 [VIa.1971/1], ss. 1-6 i 26-37.

1.2. Najazd Gallów w relacji Liwiusza

- Liwiusz i jego dzieło

- Konfrontacja przekazu Liwiusza z przekazem Polibiusza

- Problem dwoistego datowania najazdu galijskiego

- Wykorzystanie źródeł archeologicznych w badaniach nad galijskim najazdem.

Źródło:

Liwiusz, Dzieje Rzymu, ks.V.

Opracowania:

Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II2, red. E. Wipszycka, PWN Warszawa 2001, ss. 89-93 (o Liwiuszu); ss. 42-45 (o annalistach); ss. 65-66 (o Fabiuszu Piktorze); M. Cary & H. Scullard, Dzieje Rzymu, PIW Warszawa 1992, t. I, ss. 120-129 (o źródłach do wczesnych dziejów Rzymu); T. Cornell, The Beginnings of Rome, London & New York 1995 [VIa.3528a,b] , ss. 313-318 (o najeździe). Z. Woźniak, Wędrówki Celtów i ich odbicie w źródłach archeologicznych, [w:] Wędrówka i etnogeneza w starożytności i średniowieczu, red. M. Salomon, J. Strzelczyk, Kraków 2004, ss. 127-130. (najazd galijski w świetle źródeł archeologicznych)

1.3. Religia a historiozofia: interpretacja najazdu galijskiego w Dziejach Liwiusza.

- Miejsce najazdu galijskiego w sekwencji wypadków opisanych przez Liwiusza

- Dlaczego doszło do najazdu i dlaczego Rzymianie finalnie zwyciężyli?

- Historiozoficzna i teologiczna myśl Liwiusza

Źródło:

Liwiusz, Dzieje Rzymu, ks.V.

Oparcowanie:

W. Liebeschuetz, “The Religious Position of Livy's History”, JRS 57 (1967), ss. 45-55 [zwł. cz. II = ss. 49-51] [dostępne przez JSTOR]

Blok 2: Mechanizmy władzy w Rzymie okresu późnej republiki: kampania wyborcza Marka Tulliusza Cycerona.

2.1. Decyzja o przystąpieniu do wyborów.

- Procedura wyborcza na komicjach centurialnych

- Schemat cursus honorum arystokraty rzymskiego w II-I w p.n.e. i pojęcie homo novus na przykładzie przebiegu kariery Cycerona do 65 r. p.n.e.

- Okoliczności podjęcia przez Cycerona decyzji o ubieganiu się o urząd konsula.

Źródła:

Listy Cycerona do Attyka (I.1 i 2) [w:] Cyceron, Listy do Attyka, tom I (księgi 1-2), przeł. K. Różycka-Tomaszuk, Wrocław 2016, ss. 72-78

Opracowania:

J. Linderski, Rzymskie zgromadzenia wyborcze od Sulli do Cezara, Wrocław 1966, ss. 5-103 (o systemie wyborczym w Rzymie); K. Kumaniecki, Cycero i jego współcześni, Warszawa 1989, ss. 140-168 (= roz. VIII Od pretury do konsulatu) (o kampanii wyborczej Cycerona).

K. Stebnicka, ‘Tu quaeso crebro ad me scribe, vel quod in buccam venerit, czyli pisz do mnie często i o wszystkim’, [w:] Cyceron, Listy do Attyka, tom I (księgi 1-2), przeł. K. Różycka-Tomaszuk, Wrocław 2016, ss. 15-50 (o korespondencji Cycerona z Attykiem)

2.2. Elekcja.

- Przebieg kampanii wyborczej w wyborach konsulów na 63 r. p.n.e. ze szczególnym i jej rezultat

- Relacje między kandydatami w trakcie kampanii

Źródła:

Fragmenty komentarza Q. Askoniusza Pedianusa do mowy In toga candida, [w:] Wybór źródeł do historii starożytnej, red. A.S. Chankowski, Warszawa 1995, ss. 157-165.

Opracowanie:

J. Wikarjak, „Kampania przedwyborcza Cycerona w roku 65/64 p.n.e.”, Meander 19 (1964), ss. 241-254.

Blok 3: Budowa sukcesji: Res Gestae Divi Augusti.

3.1. Okoliczności powstania tekstu, jego charakter i transmisja.

- Historia powstania i transmisji Res Gestae.

- Próba określenia gatunku literackiego.

Źródła:

Res Gestae Divi Augusti, [w:] Wybór źródeł do historii starożytnej, red. A.S. Chankowski, Warszawa 1995, ss. 170-184; Swetoniusz, Boski August, 101.

Opracowania:

anglojęzyczni: P.A. Brunt & J.M. Moore, Res Gestae Divi Augusti, Oxford 1967 [VIb.1289]; francuskojęzyczni: P. Gagé, Res Gestae Divi Augusti, Paris 1935, ss. 3-60 [VIb.100] lub J. Scheid, Res Gestae Divi Augusti, Paris 2007, ss. VII-XXXVI [BL.VIb.110; jest też drugi egzemplarz w BUW]; włoskojęzyczni: G.G. Belloni, Le „Res Gestae Divi Augusti”: il nuovo regime e la nuova urbe, Milano 1987, ss. 41-60 [BUW Wolny Dostęp]

3.2. Propaganda Augusta. Przemilczenia, eksponowanie i fałsz historyczny w Res Gestae.

- Tendencyjna wizja przeszłości w Res Gestae.

- Prospektywna funkcja Res Gestae.

- Legitymizacja władzy dynastii julijskiej.

Źródło:

Res Gestae Divi Augusti, [w:] Wybór źródeł do historii starożytnej, red. A.S. Chankowski, Warszawa 1995, ss. 170-184.

Opracowania:

Szczegółowe komentarze do Res Gestae w opracowaniach wymienionych w IV.1, i ogólnie o czasach Augusta: M. Cary & H. Scullard, Dzieje Rzymu, PIW Warszawa 1992, t. II, ss. 7-70 lub A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004, ss. 360-400.

Blok 4: Rzymska arystokracja urzędnicza epoki Cesarstwa. Inskrypcje z cursus honorum.

4.1. Cursus honorum Pliniusza Młodszego.

- Źródła inskrypcyjne: charakterystyka formalna i treściowa.

- Stan senatorski jako następca nobilitas na przykładzie cursus honorum Pliniusza: kontynuacja i zmiana.

- Publiczny wizerunek członka stanu senatorskiego.

Źródło:

CIL V 5262 = ILS / Dessau, nr 2927 [VIa.2927/1] ss. 570-571 = E. Wipszycka, Wprowadzenie do ćwiczeń z historii starożytnej Grecji i Rzymu, Białystok 1978, ss. 140-141.

Opracowania:

Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II2, red. E. Wipszycka, PWN Warszawa 2001, ss. 131-153 i 186-245; Słownik pisarzy antycznych, red. A. Świderkówna, Warszawa 1982, Lidia Winniczuk, Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987 (o Pliniuszu).

4.2. Ekwici rzymscy podporą cesarza: cursus honorum Marka Petroniusza.

- Stan ekwicki jako rzeczywista administracja Cesarstwa.

- Formacje i struktura dowódcza armii rzymskiej.

- Publiczny wizerunek ekwity.

Źródło:

CIL VI 1625b = Pflaum 117 = E. Wipszycka, Wprowadzenie do ćwiczeń z historii starożytnej Grecji i Rzymu, Białystok 1978, s. 142.

Opracowania:

Vademecum… jak w poprzednim punkcie; o Petroniuszu RE / Kleine Pauly / Neue Pauly s.v. Petronius oraz H. Pflaum, Carrières procuratoriennes équestres sous le Haut Empire, I-IV, Paris 1960-1961, t. I, ss. 283-286 [VIa.924]; E. Dąbrowa, „Organizacja armii rzymskiej w okresie wczesnego Cesarstwa”, [w:] Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, red. J. Wolski et al., Kraków 1994, ss. 105-119 (o formacjach wojskowych).

4.2.2. Ekwici rzymscy podporą cesarza: cursus honorum Marcusa Statiusa.

- Kariera Stacjusza na tle wielkich wydarzeń epoki.

Źródło:

CIL VI 1523 = Pflaum 136 = E. Wipszycka, Wprowadzenie do ćwiczeń z historii starożytnej Grecji i Rzymu, Białystok 1978, s. 142.

Opracowania:

Vademecum… jak wyżej i o Stacjuszu: RE / Kleine Pauly / Neue Pauly s.v. Statius. Proszę też spróbować coś znaleźć przez indeks osobowy [w:] A. Birley, Hadrian, PIW Warszawa 1997.

Blok 5: Polityka państwa rzymskiego wobec chrześcijaństwa:

5.1 Pliniusz Młodszy jako namiestnik Pontu i Bitynii.

- Postawy władzy rzymskiej a postawy społeczeństwa wobec chrześcijan

- Elementy dyskusji współczesnych badaczy: prawne aspekty prześladowań.

- Rozpowszechnienie chrześcijaństwa na przełomie I i II w.: próba oszacowania na podstawie listu Pliniusza

- Cesarz i jego urzędnik.

Źródło:

Korespondencja Pliniusza z Trajanem w E. Wipszycka, Wprowadzenie do ćwiczeń z historii starożytnej Grecji i Rzymu, Białystok 1978, ss. 155-156.

Opracowania:

Męczennicy, red. E. Wipszycka & ks. M. Starowieyski, Znak Warszawa 1991, ss. 15-142; A.N. Sherwin-White, The Letters of Pliny, Oxford 1966, ss. 691-712 (= komentarz do listów X.96 i 97) [VIa.1900]; Lidia Winniczuk, Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987 roz. „Pliniusz w Bitynii” (szersze tło namiestnictwa Pliniusza)

5.2 Prześladowania widziane oczyma chrześcijan: męczeństwo św. Polikarpa.

- Literatura o męczeństwie jako twórczość teologiczna

- Literatura o męczeństwie a gatunki literackie; próba rekonstrukcji historii tekstu Męczeństwa świętego Polikarpa.

- Okoliczności i przebieg prześladowań w Smyrnie: poganie i administracja Cesarstwa wobec chrześcijan.

- Stosunek chrześcijan do władzy rzymskiej, rzymskiego społeczeństwa i upadłych współbraci (problem montanizmu).

Źródła:

(a) Męczeństwo św. Polikarpa, [w:] Męczennicy, red. E. Wipszycka & ks. M. Starowieyski, Znak Warszawa 1991, ss. 185-202; [W.XVIIIb.416] (b) jedna z Ewangelii (do wyboru).

Opracowania:

RE lub Kleine Pauly s.v. L. Statius Quadratus (o dacie męczeństwa); E. Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, PIW 1994, ss. 318-327 [XVIIIa.2233] (o Polikarpie i kulcie świętych).

[Uwaga! Przewidywany jest ew. krótki referat na temat okoliczności męczeństwa Polikarpa na podstawie: P. Kertesz, „The Imperial Roman Government and the Christian Church I. From Nero to the Severi”, ANRW II.23.1, ss. 247-315 (tylko ss. 297-304 czyli roz. „Marcus Aurelius, an Edict, and a senatusconsultum”) [VIa.2266/2-23(1)]]

Zajęcia końcowe.

1. Test z mapy.

2. Wypełnianie ankiet.

3. Wystawienie ocen.

Grupa 0

Zajęcia są prowadzone w formie dyskusji. W optymistycznym wariancie rolą prowadzącego będzie sformułowanie problemów, moderowanie dyskusji i jej podsumowanie. Dla osób, które chcą się wykazać, przewidywane są referaty (sprawozdanie z lektury obcojęzycznej). Na koniec semestru odbędzie się sprawdzian ze znajomości mapy (mapa Grecji właściwej i mapa greckiej kolonizacji). Nieobecności (powyżej jednej) studenci będą zaliczać w formie rozmowy indywidualnej na dyżurach.

Grupa 0

Poza frekwencją (maksimum jedna nieodrobiona nieobecność w semestrze) podstawowym kryterium oceny poszczególnych uczestników będą obserwacje prowadzącego odnośnie do ich udziału w dyskusji i odpowiedzi na zadawane (także imiennie) pytania. W sytuacjach, gdy nie będzie jasności co do oceny (zwłaszcza w przypadku zbyt ograniczonej aktywności danej osoby w dyskusji) prowadzący rezerwuje sobie prawo do indywidualnego odpytania uczestnika zajęć w trybie dyżuru z całości/części materiału z zajęć. Na koniec drugiego semestru przewidziany jest test ze znajomości mapy świata antycznego w zakresie, w jakim mowa była o nim w trakcie zajęć.

Zajęcia w trybie zdalnym w semestrze zimowym będą odbywać się na platformie GoogleMeet (UWAGA: w wypadku problemów technicznych platforma może ulec zmianie). Odpowiedni link otrzymają Państwo pocztą USOS Mail. Możliwe jest ponowne wysłanie tego samego linku, jeżeli grupa zmieni swój skład osobowy.