American Independent Cinema (Amerykańskie kino niezależne)

fakultatywne

w sali

Kino amerykańskie jest często postrzegane przez pryzmat wysokobudżetowych hollywoodzkich produkcji. Stąd wywodzi się szeroko analizowany i komentowany wizerunek Stanów Zjednoczonych i tu także upatrywać należy źródeł między innymi finansowego sukcesu. Tymczasem tak zwana „scena indie” przykuwa uwagę ogromnej rzeszy widzów, krytyków i … hollywoodzkich producentów. Gdzie zaczyna się i kończy historia niezależnej (w rozumieniu: autorskiej) produkcji i dystrybucji filmowej? Co oznacza określenie „reżyser niezależny” i „gwiazda indie”? Jakimi tematami i motywami zajmują się niezależni twórcy w swojej pracy i jak wygląda dynamika zmian? Czy festiwal w Sundance to wciąż kierunkowskaz? Dyskusja o kinie „indie” będzie też początkiem rozmowy o współczesnej Ameryce: korzeniach, społeczeństwie, kulturze i tradycji, szczególnych motywach, kategoriach estetycznych, stylu i formie.

Kino amerykańskie jest często postrzegane przez pryzmat wysokobudżetowych hollywoodzkich produkcji. Stąd wywodzi się szeroko analizowany i komentowany wizerunek Stanów Zjednoczonych i tu także upatrywać należy źródeł między innymi finansowego sukcesu. Tymczasem tak zwana „scena indie” przykuwa uwagę ogromnej rzeszy widzów, krytyków i … hollywoodzkich producentów. Gdzie zaczyna się i kończy historia niezależnej (w rozumieniu: autorskiej) produkcji i dystrybucji filmowej? Co oznacza określenie „reżyser niezależny” i „gwiazda indie”? Jakimi tematami i motywami zajmują się niezależni twórcy w swojej pracy i jak wygląda dynamika zmian? Czy festiwal w Sundance to wciąż kierunkowskaz? Dyskusja o kinie „indie” będzie też początkiem rozmowy o współczesnej Ameryce: korzeniach, społeczeństwie, kulturze i tradycji, szczególnych motywach, kategoriach estetycznych, stylu i formie.

Celem kursu jest odkrycie i przybliżenie różnych aspektów niezależnego amerykańskiego kina począwszy od najwcześniejszych przykładów, jak „Cienie” Johna Cassavetesa, „Badlands” Terrence’a Malicka, „Easy Rider” Dennisa Hoppera, „Różowe flamingi” Johna Watersa, „Portret Jasona” Shirley Clarke, „Sweet Sweetback’s Baadasssss Song” Melvina Van Peebles, „Ulice nędzy” Martina Scorsese i inne. Kategorie estetyczne, charakterystyka ludzi i miejsc, struktura narracji, forma i styl przykładów amerykańskiego kina autorskiego będą stanowić przedmiot szczególnego zainteresowania. Analiza krytyczna wybranych tytułów to jedno z głównych założeń kursu. Inne: to praca własna i samodzielne odkrywanie interesujących tematów, motywów, twórców.

Przedstawiciele niezależnego kina lat 80. i 90., tacy jak Roger Corman, Jim Jarmusch, David Lynch, Richard Linklater, Quentin Tarantino, Todd Solondz, Steven Soderbergh, Kevin Smith, Joel i Ethan Coen, Gus Van Sant, David Gordon Green, John Singleton, Harmony Korine, Gregg Araki, Whit Stillman, Peter Bogdanovich, Hal Hartley, Wes Anderson, Noah Baumbach, Darren Aronofsky, Andrew Bujalski, Ira Sachs to także reżyserzy, których twórczość będzie, w mniejszym lub większym stopniu, przedmiotem zainteresowania.

Dyskusja o „nowej fali” amerykańskich niezależnych filmowców, jak Barry Jenkins, Dee Rees, Debra Granik, Ramin Bahrani, Nathan Silver, Alex Ross Perry, Sean Baker, Lynn Shelton, bracia Duplass i bracia Safdie, Shane Carruth, Gillian Robespierre, Daniel Patrick Carbone, David Lowery, Josephine Decker, Jeff Nichols, Benh Zeitlin, Sarah Polley, JC Chandor, Ava DuVernay, Ana Lily Amirpour, Ryan Coogler, Damien Chazelle będzie także częścią cotygodniowych spotkań.

Poszczególne zajęcia będą podzielone w bloki zajmujące się analizą konkretnego zakresu tematycznego, określonych motywów zakreślających ramy dyskusji. Każdy z tematów jest zilustrowany przykładami z co najmniej dwóch filmów, które studenci będą zobowiązani obejrzeć przed zajęciami, i uzupełniony o inne propozycje, w tym również te, zaproponowane przez studentów.

Zakres tematyczny konwersatorium obejmuje między innymi: próbę zdefiniowania tzw. kina niezależnego, określenie cech i podziałów amerykańskiego społeczeństwa z perspektywy amerykańskiego niezależnego twórcy, obejmuje również kwestię rasy i etniczności, męskości i kobiecości, płci, klasy, polityki, społecznego zaangażowania, realizmu, przenikania się z kinem popularnym, kwestii lokalizacji i otoczenia, postaci, awangardy, mniejszości i emigracji, nurtu blaxploitation, mumblecore, New Queer Cinema, pojęcia pamięci i nostalgii, Serca Ameryki, konteksty kulturowe, a także istotne miejsca i wydarzenia dla niezależnego kina, jak Sundance czy Independent Spirit Awards w zestawieniu ze współczesnym Hollywoodem.

Po zakończeniu kursu student nie będzie miał kłopotu z rozróżnieniem sztandarowych nazwisk amerykańskiego kina autorskiego, jak przykładowo: Cassavetes, Waters, Clarke (wczesny etap), Jarmusch, Linklater, Tarantino, Solondz, Anderson, Baumbach (lata 80. i 90.) czy Duplass, Carruth, Shelton, DuVernay i Korine („nowa fala”).

Zakres tematów zajęć:

Spotkanie 1 Wstęp

Spotkanie 2 Ulubieńcy Sundance – kolebki „indie”?

Film: ”seks, kłamstwa i kasety wideo” (1989) reż. Steven Soderbergh oraz „Śmiertelnie proste” (1984) reż. Joel i Ethan Coen

Spotkanie 3 Pionierzy i płotki

Film: ”Cienie” (1959) reż. John Cassavetes oraz „Różowe flamingi” (1972) reż. John Waters

Spotkanie 4 Spike Lee: Wczoraj i Dziś

Film: “Rób, co należy” (1989) oraz „Czarne bractwo. BlacKkKlansman” (2018) reż. Spike Lee

Spotkanie 5 W drodze

Film: „Badlands” (1973) reż. Terrence Malick oraz „Bestie z Południowych Krain” (2012) reż. Benh Zeitlin

Spotkanie 6 Dzieciństwo kontra Dorosłość

Film: “Zły dotyk” (2004) reż. Gregg Araki oraz “Uciekinier” (2012) reż. Jeff Nichols

Spotkanie 7 W poszukiwaniu tożsamości

Film: ”Nie czas na łzy” (1999) reż. Kimberly Peirce oraz „Mandarynka” (2015) reż. Sean Baker

Spotkanie 8 Jim Jarmusch i Wielcy Dziś, Wielcy Wczoraj

Film: “Inaczej niż w raju” (1984) reż. Jim Jarmusch oraz „Wściekłe psy” (1992) reż. Quentin Tarantino

Spotkanie 9 Richard Linklater i Życie

Film: “Uczniowska balanga” (1993) reż. Richard Linklater

Spotkanie 10 Todd Solondz i Dziwacy

Film: “Happiness” (1998) reż. Todd Solondz oraz “Napoleon Wybuchowiec” (2004) reż. Jared Hess

Spotkanie 11 Wes Anderson i jeszcze Więcej Symetrycznych Dziwaków

Film: „Fantastyczny Pan Lis”(2009) reż. Wes Anderson

Spotkanie 12 David Lynch i Mistrzowskie Dotknięcie

Film: „Mulholland Drive” (2001) reż. David Lynch

Spotkanie 13 Peter Bogdanovich i Lekko Zapomniani Klasycy

Film: “Ostatni seans filmowy” (1971) reż. Peter Bogdanovich

Spotkanie 14 P.T. Anderson i Ślady Mainstreamu

Film: „Magnolia” (1999) reż. P.T. Anderson

Biskind, Peter. 2004. Down and dirty pictures: Miramax, Sundance and the rise of independent film. New York: Simon and Schuster.

Hill, Derek. 2008. Charlie Kaufman and Hollywood’s Merry Band of Pranksters, Fabulists and Dreamers: An Excursion into the American New Wave. Harpenden: Kamera Books.

Holmlund, Chris and Justin Wyatt (Eds.) 2005. Contemporary American Independent Film: From Margins to Mainstream. New York: Routledge.

King, Geoff (Ed.).2012. American Independent Cinema: indie, indiewood and beyond. New York: Routledge.

King, Geoff. 2005. Indiewood, USA: Where Hollywood Meets Independent Cinema. London: I.B. Tauris & Co Ltd.

Levy, Emanuel. 1999. Cinema of outsiders: The rise of American independent film. New York: New York University Press.

Perkins, Claire (Ed.). 2015. US Independent Film After 1989. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Tzioumakis, Yannis. 2006. American Independent Cinema: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Po ukończeniu tego kursu student:

1. WIEDZA

Student rozumie i potrafi zastosować podstawowe pojęcia i zjawiska związane z amerykańskim kinem niezależnym, zadaje pytania dotyczące możliwości definiowania tego kina, jego funkcji i określonych prawidłowości, zdaje sobie sprawę z różnic między kinem popularnym a autorskim, podejmując jednocześnie próbę rozpoznania związków między nimi. Zapoznaje się z kluczowymi dziełami tego kina na przestrzeni dekad i dostrzega jego rozwój techniczny i tematyczny, jak również różne modele produkcji i dystrybucji. Wymienia koncepcje z pozostałymi uczestnikami kursu, poddając analizie krytycznej prezentowane dzieła filmowe i źródła.

2. UMIEJĘTNOŚCI

Student potrafi podjąć i uargumentować dyskusję o istocie i miejscu niezależnego amerykańskiego kina autorskiego w kinie w ogóle, posiada pogłębione umiejętności identyfikacji, analizy, i porównania wątków i zakresu tematycznego prezentowanych dzieł kina autorskiego, selekcjonuje i ocenia przykłady, formułuje wnioski dotyczące poszczególnych wątków, zagadnień i zjawisk, prezentuje własne poglądy na wybranych filmowych przykładach. Student dokonuje interdyscyplinarnej analizy omawianych dzieł, scen, postaci, lokalizacji, zakorzenionych historycznie, socjologicznie, geograficznie i kulturowo. Rozpoznaje i potrafi dokonać analizy estetycznego i wizualnego stylu filmów niezależnych. Dostrzega wpływy konkretnego kręgu kulturowego na twórców.

3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student ma zdolność kooperacji w grupie, aktywnie uczestniczy w dyskusji, wykazuje motywację do inicjowania nowych tematów i zagadnień, potrafi zająć stanowisko w rozmowie na różnorodne tematy poruszane w filmach niezależnego nurtu, jest otwarty na nowe zjawiska, chętnie uczestniczy w wydarzeniach kulturalnych związanych z filmem: festiwalami, premierami, promocjami książek. Dostrzega znaczenie i rolę amerykańskich produkcji niezależnych w ogólnym dyskursie o współczesnym kinie i historii kinematografii amerykańskiej.

- obecność aktywny udział w dyskusji 30%

- krótkie wypowiedzi pisemne/ quizy 20%

- prezentacja na zajęciach 10%

- praca końcowa 40%