Militarism, Militarization, and War (Militaryzm, militaryzacja i wojna)

fakultatywne

Czym jest militaryzm i skąd się właściwie bierze? Co to oznacza, że dane państwo, społeczeństwo, instytucja, praktyka, osoba lub rzecz są zmilitaryzowane? Jak możemy badać militaryzm wychodząc poza wskaźniki makro i przyglądając się w zamian jego funkcjonowaniu w codziennym, cywilnym życiu?

Celem zajęć jest wprowadzenie studentów/-ek do interdyscyplinarnego pola badań nad militaryzmem, które czerpie z socjologii, stosunków międzynarodowych, studiów nad płcią i studiów kulturowych. Kurs przybliży kluczowe pojęcia, narzędzia i debaty w obrębie studiów nad militaryzmem i jego przemianami. Wykształconą w toku zajęć krytyczną ciekawość militaryzmu przyłożymy następnie do szeregu zjawisk we współczesnych Stanach Zjednoczonych i Europie. Analizować będziemy m.in. sposób, w jak militaryzm przeobraża takie cywilne sfery jak bezpieczeństwo, edukacja dziecięca, policja, historia i pamięć zbiorowa, moda, rozrywka, społeczeństwo obywatelskie/ruchy społeczne oraz porządek płci.

Czym jest militaryzm i skąd się właściwie bierze? Co to oznacza, że dane państwo, społeczeństwo, instytucja, praktyka, osoba lub rzecz są zmilitaryzowane? Jak możemy badać militaryzm wychodząc poza wskaźniki makro i przyglądając się w zamian jego funkcjonowaniu w codziennym, cywilnym życiu?

Militaryzm, jako zjawisko społeczne, nie cieszył się dużą popularnością w międzynarodowej nauce po zakończeniu zimnej wojny. Ponadto, samo pojęcie było przedmiotem rozmaitych i często normatywnych definicji, co ograniczyło jego wartość analityczną. Celem zajęć jest wprowadzenie studentów/-ek do interdyscyplinarnego pola badań nad militaryzmem, które czerpie z socjologii, stosunków międzynarodowych, studiów nad płcią i studiów kulturowych. Rozumiejąc militaryzm w szerokim, socjologicznym sensie jako "przenikanie relacji militarnych do sfery relacji społecznych" (Shaw 2013: 20), zajęcia dostarczą przykładów na trwające znaczenie militaryzmu we współczesnych społeczeństwach, a także wyposażą studentów w krytyczne narzędzia do analizy jego funkcjonowania w codziennym życiu.

Kurs podzielony jest na trzy segmenty. W pierwszej części zajęć omówimy kluczowe pojęcia, narzędzia i debaty w obrębie studiów nad militaryzmem, aby wykształcić krytyczną ciekawość n.t. militaryzmu jako zjawiska osadzonego w instytucjach państwowych, obywatelstwie, płci, historii i kulturze. W drugiej części kursu przyjrzymy się przemianom wojny i militaryzmu w XX i XXI wieku: stopniowemu zanikaniu klasycznego militaryzmu typowego dla wojen totalnych, wyłanianiu się nowych jego form w coraz bardziej cywilnych społeczeństwach, i rozłamowi między USA a Europą w podejściu do kwestii wojskowych. W trzeciej części zajęć będziemy ćwiczyć krytyczną ciekawość w odniesieniu do szeregu zjawisk społecznych we współczesnych Stanach Zjednoczonych i Europie. M.in. poddamy analizie sposób, w jaki militaryzm przeobraża takie cywilne sfery jak bezpieczeństwo, edukacja dziecięca, policja, historia i pamięć zbiorowa, moda, rozrywka, społeczeństwo obywatelskie/ruchy społeczne oraz porządek płci.

Zajęcia:

CZĘŚĆ PIERWSZA: Definicje i narzędzia

ZAJĘCIA 1: Wprowadzenie do zajęć i ich przedmiotu

ZAJĘCIA 2: Czym jest militaryzm i militaryzacja? Pojęcia i definicje

ZAJĘCIA 3: Jak badać militaryzm? 'Krytyczna ciekawość' jako narzędzie analityczne

CZĘŚĆ DRUGA: Formy historyczne i ich przemiany

ZAJĘCIA 4: Klasyczny militaryzm ery wojen totalnych

ZAJĘCIA 5: Po zimnej wojnie. "Europejczycy są z Wenus, a Amerykanie z Marsa"?

ZAJĘCIA 6: Nowe wojny, nowe militaryzmy?

CZĘŚĆ TRZECIA: W jaki sposób rzeczy są militaryzowane? Studia przypadku

ZAJĘCIA 7: Porządek płci

ZAJĘCIA 8: Feminizm(y) i emancypacja

ZAJĘCIA 9: Bezpieczeństwo narodowe

ZAJĘCIA 10: Edukacja dziecięca

ZAJĘCIA 11: Policja

ZAJĘCIA 12: Historia i pamięć zbiorowa

ZAJĘCIA 13: Moda i towary konsumpcyjne

ZAJĘCIA 14: Ruchy społeczne: przypadek Amerykańskich milicji

ZAJĘCIA 15: Społeczeństwo obywatelskie: przypadek paramilitaryzmu w Europie Środkowo-Wschodniej

ZAJĘCIA 16: Podsumowanie i wnioski. Jaka jest przyszłość militaryzmu?

Kluczowa literatura teoretyczna (wybór):

Altınay, Ayşe Gül. 2019. “Undoing Academic Cultures of Militarism: Turkey and Beyond.” Current Anthropology 60 (S19): 15–25.

Basham, Victoria M., Aaron Belkin & Jess Gifkins. 2015. “What is Critical Military Studies?" Critical Military Studies, 1:1, 1-2.

Enloe, Cynthia. [2007] 2016. Globalization and Militarism. Feminists Make the Link. Second edition. Lanham: Rl.

Enloe, Cynthia. 2015. “The recruiter and the sceptic: a critical feminist approach to military studies”, Critical Military Studies, 1:1, 3-1.

Kaldor, Mary. 2007. New and Old Wars: Organized Violence in a Global Era. Stanford University Press.

Shaw, Martin. 1991. Post-Military Society: Militarism, Demilitarization, and War at the End of the Twentieth Century. Philadelphia: Temple University Press.

Shaw, Martin. 2006. “War and militarism”. In Encyclopedia of Social Theory, edited by Austin Harrington, Barbara L. Marshall, Hans-Peter Muller, and Hans-Peter Müller, 664-67. Psychology Press.

Sheehan, James J. 2008. Where Have All the Soldiers Gone? The Transformation of Modern Europe. Boston: Houghton Mifflin.

Pełna lista lektur oraz same teksty w formacie PDF zostają przesłane studentom/-kom drogą mailową przed zajęciami.

Po ukończeniu kursu student/ka:

1. Wiedza

a) Rozumie i potrafi zdefiniować pojęcią militaryzmu, militaryzacji i wojny, a także krytycznie ocenia ich rozmaite definicje powstałe na przestrzeni historii i na gruncie różnych dyscyplin naukowych

b) posiada wiedzę teoretyczną n.t. głównych debat w studiach nad militaryzmem oraz rozpoznaje najważniejszych/-e teoretyków/-yczki i podejścia w obrębie pola

c) zna metody i narzędzia badawcze stosowane w studiach nad militaryzmem

d) rozumie rolę militaryzmu we współczesnej polityce i społeczeństwie w USA oraz Europie

e) rozpoznaje i potrafi wyjaśnić przemiany wojny i militaryzmu na przestrzeni historii najnowszej

2. Umiejętności

a) sprawnie posługuje się 'krytyczną ciekawością' do badania militaryzmu - potrafi zidentyfikować i scharakteryzować jego różne formy i dynamikę w życiu społecznym

b) ma podstawowe kompetencje, by włączyć się w dyskusje n.t. bezpieczeństwa narodowego, wojska i jego miejsca w społeczeństwie

c) potrafi rozróżnić normatywne i analityczne podejścia do zjawisk społecznych

d) posiada pogłębione umiejętności formułowania i prezentowania krytycznych argumentów teoretyczno-analitycznych oraz pisania tekstów naukowych

3. Kompetencje społeczne

a) potrafi formułować przemyślane sądy i bronić ich w debacie

b) jest otwarty/-a na różne stanowiska w spornych kwestiach i prezentuje szacunek dla pluralistycznej dyskusji

c) rozumie znaczenie cywilnej kontroli nad sferą wojskową dla bardziej pokojowych, demokratycznych społeczeństw

Ocena:

1. Regularna obecność (dopuszczalne dwie nieobecności), aktywny udział w dyskusji - 30%

2. Prezentacja artykułu naukowego (indywidualna lub grupowa) - 30 %

3. Praca pisemna (6-8 stron) – 40%.

Studenci/-tki mają za zadanie zrekonstruować, opisać i zanalizować proces militaryzacji (lub demilitaryzacji) wybranego zjawiska, instytucji czy rzeczy na przestrzeni czasu, używając pojęć i narzędzi omawianych w czasie zajęć.